X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

ham o'ik azm ayd i. H oim ladorlar va chaqaloqda G E T uncha
takomillashmagan, shunga ko'ra turli moddalarning o'tkazilishiga
imkon bor. Demak, ana shu — homiladorlik va embrional rivoj­
lanish davri ncTik, oson shikast yetadigan davr hisoblanadi.
Turli patogen — fizikaviy, kimyoviy va toksik infeksion omillar
ta ’sirida ularning G ET orqali o'tish i, bu esa turli ekzogen va
endogen kelib chiqadigan omillar ta’sirida patologik jarayonlarning
rivojlanishi uchun qulay sharoit mavjud bo'ladi. Bundan tashqari,
G E T ning patologik o'tkazuvchanligining ortishi tom ir tortishi,
keskin arterial gipertenziya, m iya ishem iyasi va shishi, miya
to'qim asiga nisbatan antitanalar paydo bo'lganda, ensefalitlarda,
og'ir stress holatlarda yuzaga keladi.
Patogen om illam in g M N S orqali ta ’sir etish yo'llaridan biri
nervlar (neyrogen yo'l) bo'lishi mumkin (m asalan, qoqsholda,
p oliom iyelit, quturish va boshqalarda).
299

---

To'siq mexanizmlarining shikastlanishi va GETning patologik
o'tkazuvchanligi yuzaga kelishi, aslida nospetsifik kimyoviy mexa-
nizm larning buzilishiga bogMiq. Ana shunday antisistem asining
o'zgarishlari genetik yoki orttirilgan buzilishlar hisobiga boMishi
m um kin, bu esa patologik jarayonning rivojlanishiga m oyillik va
sharoit tug‘diruvchi om il o ‘rnini o'taydi. Irsiy, tu g‘ma yoki or­
ttirilgan antisistem alar yetishm ovchiligi ularning to ‘qim a, huj-
ayraviy mexanizmlar va funksional omillari nihoyatda turlicha va
murakkabdir.
Nerv sistemasi patologiyasida izli reaksiyalar. Deyarli istalgan
patologik jarayondan so ‘ng tuzilm a va funksional holatlarda turli
darajada o'zgarishlar qoladi. U lar oddiy sharoitda yashirin iz