X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

davom etadi, masalan, infeksion mononukleozda (Filatov kasal­
ligida). Bu kasallikda qonda plazmatik hujayralar ham uchraydi.
TROMBOSITLAR
Ikki yonlama qabariq, yadrosi bo'lmagan, diametri o'rta-hisob
bilan 2,5 mkm sitoplazmatik bo'lakcha bo'lib,oddiy surtmalarda
ikki qism: gialom er (periferik gialin zonasi) va granulomer
(markaziy donachali zona) lami ko'rish mumkin. Lekin trom­
bositlar birinchi ko'rinishda o'ta oddiy tuzilishga ega bo'lsada,
aslida ularning strukturasi nihoyatda murakkabdir. Ularda uchta
asosiy struktur zonalar farqlanadi.
227

---

1. 
Periferik zona
— uch qavatli lipidli membranadan tashkil
topgan bo'lib, unda har xil omillar (koltegen, A D F, trombin,
Villebrant va boshqa) uchun retseptorlari mavjud, tashqi
yuzasida ivishni tezlatuvchi ko'p omillarni saqlaydi.
2. 
Zol-gel zonasi
(mikronay-kanalikulyar kompleks) bo'lib,
tashqi membranaga tomon ochiq yo'llari, ulardan qon ivishi uchun
kerakli (jumladan, bir vaqt shu yo'llar orqali qon bilan kirib
saqlanib turgan trombositlar) omillarni vaqtida chiqarib turadi.
3. 
Organellalar zonasi
— bu zonadagi yuqori zichlikdagi
donachalarda serotonin, adrenalin, kalsiy, A D F, ATF, IV omil
(geparinga qarshi), shuningdek, III omil ham bo'lishi mumkin.
Trombositlar umuman turli fermejiilarga boy bo'lib, ularda
metabolik jarayonlar rivojlangan. Jumladan, ularda Krebs va mitoz
sikllari, N A D ni qaytarilgan turiga aylanishi uchun zarur fer­
mentlar mavjud. Trombositlarda ATF eritrositlamikiga qaraganda
150 marta ko'p. D oim o yetarli darajada A D F saqlanib, u agre-