X to‘xtaboyev kimyo 9

Ionlarning o‘ziga xos xossalari 7- jadval.
Eritmadagi
mavjud ion
Reaktiv
tarkibidagi
ion
Kuzatiladigan jarayon
h
+
Indikator
Rangi o‘zgaradi
Oh 
–
Indikator
Rangi o‘zgaradi
Na
+
-
Alangani sariq rangga bo‘yaydi
K
+
-
Alangani binafsha rangga bo‘yaydi
Ca
2+
CO
3
2–
Oq cho‘kma
Ba
2+
SO
4
2–
Oq cho‘kma
Nh
+
4
Oh
–
O‘tkir hidli gaz. Ammiak hidi
Cu
2+
Oh
–
Ko‘k cho‘kma
Zn
2+
Oh
–
Oq cho‘kma. Oh
–
mo‘l bo‘lganda eriydi
Fe
2+
Oh
–
Och-yashil cho‘kma. Vaqt o‘tishi bilan
qo‘ng‘ir rangga kiradi
Fe
3+
Oh
–
Qo‘ng‘ir rangli cho‘kma
Al
3+
Oh
–
Oq cho‘kma. Oh
–
ko‘p bo‘lganda erib 
ketadi
Cl
–
Ag
+
Oq-pag‘a cho‘kma, vaqt o‘tishi bilan 
qorayadi
Br
–
Ag
+
Och-sarg‘ish rangli cho‘kma
I
–
Ag
+
Sariq cho‘kma
SO
3
2–
h
+
O‘tkir hidli SO
2
ajraladi
CO
3
2–
h
+
Ohakli suvni loyqalashtiruvchi 
CO
2
gazi ajraladi
SO
4
2–
Ba
2+
Oq cho‘kma
PO
4
3–
Ag
+
Sariq cho‘kma
S
2-
Pb
2+
PbS-qora cho‘kma
http:eduportal.uz

---

32
bKM elementlari. Ionlarning o‘ziga xos xossalari, elektrolit 
eritmalar orasi dagi sodir bo‘ladigan reaksiyalarning oxirigacha 
borish sharoitlari.
 
Savol va topshiriqlar
?
1. 
Neytrallash reaksiyalarini oxirigacha borishiga sabab nima? 
Fikringizni misollar bilan tu shuntiring.
2. 
Cho‘kma hosil bo‘lishi bilan boradigan reaksiyalarga misollar 
keltiring. Reaksiya tenglamalarini molekular, ionli va qisqa 
ionli shakllarda yozing.
3. 
Elektrolit eritmalari orasidagi reaksiyalarning oxirigacha bo-
rish sa bablaridan biri, reaksiya mahsulotlaridan birining gaz 
mod da bo‘lishidir. Reaksiya mahsulotlaridan biri gaz modda 
bo‘la digan almashinish reaksiyalariga misollar kelti ring. Reak-
siya teng lamalarini yozing.
4. 
Quyidagi kimyoviy reaksiyalarning molekular, ionli va qis-
qa ionli tenglamalarini yozing. Oxirigacha borish sabablarini 
tushuntiring.
A) Pb(NO
3
)
2
+ NaCl 
→
B) Na
2
CO
3
+ H
2
SO
4
→
D) KOH + HNO
3
→
E) CuSO
4
+ NaOH 
→
F) KCl + AgNO
3 
→
tuzlarning gidrolizi
7-§.
Tuzlar suvda eritilganda kimyoviy reaksiyalar sodir bo‘ladimi?
Toza suv juda ham kuchsiz elektrolit hisoblanib, uning 
dissotsiatsiyalanish darajasi 
a
= 10
–9
ga teng bo‘ladi. Demak, suv 
juda ham oz bo‘lsa-da, ionlarga ajrala di: h
2
O = h
+
+ Oh
–
. 
Toza suvdagi h
+
va Oh
–
ionlari konsentratsiya si bir-biriga teng: 
[h
+
] = [Oh
–
]. Bunda teng miqdorda h
+
va Oh
–
ionlari bo‘lgan 
eritma ney tral muhitli bo‘ladi. h
+
ionlari or tiqcha bo‘lgan 
eritma kislotali, Oh
–
ionlari ortiqcha bo‘lgan eritma esa ishqoriy 
muhitda bo‘ladi.
http:eduportal.uz

---

33
Ayrim tuzlarning suvdagi eritmalari indikatorlar rangini o‘z-
gar tiradi. Demak, kimyoviy reaksiya sodir bo‘lgan (8- jadval).
8- jadval.