X. S. Xadjaev, I. A. Bakiyeva, sh sh. Fayziyev makroiqtisodiyot

Qisqacha xulosalar

Har bir mamlakat iqtisodiy o’sishga intiladi, chunki iqtisodiy o’sish, birinchidan, milliy mahsulot hajmi va daromadning ko’payishiga, ikkinchidan, rssurslardan samarali foydalanishga, uchinchidan, yangi-yangi ehtiyojlar va imkoniyatlarning paydo bo’lishiga, to’rtinchidan, xalqaro bozorlarda mamlakat obro’sining oshishiga olib keladi.
Iqtisodiy o’sish — bu, ob’ektiv qonuniyat bo’lib, jami taklifning o’sishini yoki boshqacha aytganimizda potentsial YaIM hajmining oshishini bildiradi. Iqtisodiy o’sish nafaqat ishlab chiqarishning o’sishini, balki iqtisodiyot potentsialining o’sishini ham bildiradi.
Iqtisodiy o’sish YaIMni o’tgan davrga nisbatan o’zgarishi hamda real YaIMning o’tgan davrga nisbatan aholi jon boshiga o’zgarishi sifatida aniqlanadi va mamlakatning umumiqtisodiy imkoniyatlari harakatini aniqlash uchun ishlatiladi.
Iqtisodiy o’sish tabiiy hamda mehnat resurslari soni va sifati, asosiy kapital hajmi, texnologiyalar kabi omillarga bog’liq.
Uzoq muddatli iqtisodiy o’sishni asoslash uchun Xarrod va Domarlar tomonidan amalga oshirilgan hamda Xarrod-Domar modeli deb yuritiluvchi model qo’llaniladi. Modelda ko’zda tutilgan asosiy faraz milliy daromadni kapital miqdoriga proportsionalligi hisoblanadi.
Iqtisodiy o’sishning salbiy oqibatlaridan biri aholini ijtimoiy, mulkiy tabaqalanishi kuchayishi hisoblanadi. Shuning uchun ham davlat aholi turli qatlamlarini himoya qilish maqsadida ijtimoiy siyosatlarni olib boradi.
Daromadlar taqsimlanishining tengsizligini ifodalash uchun ko’p hollarda Lorents egri chizig’idan foydalaniladi.
Tayanch so’z va iboralar: iqtisodiy o’sish, iqtisodiy o’sish sur’atlari, absolyut o’sish, bazisli absolyut o’sish, zanjirli asolyut o’sish, qo’shimcha o’sish, qo’shimcha o’sish sur’ati, iqtisodiy o’sish omillari, Xarrod-Domar modeli, Lorents egri chizig’i.

Nazorat savollari

1. 
   Iqtisodiy o’sish tushunchasi va uni o’lchash usullarini izohlab bering.
   
2. 
   Iqtisodiy o’sish sur’atlari qanday aniqlanadi?
   
3. 
   Iqtisodiy o’sishga ta’sir etuvchi omillarni formulalar yordamida tushuntirib bering.
   
4. 
   Iqtisodiy o’sish qanday salbiy oqibatlarga olib keladi?
   
5. 
   Iqtisodiy o’sishda Lorens egri chizig’ining qanday aloqasi bor?
   
6. 
   Xarrod-Domar modelini mohiyatini tushuntirib bering.
   
7. 
   O’zbekiston Respublikasida iqtisodiy o’sish qanday ahamiyatga ega?
   
8. 
   O’zbekistonda iqtisodiy o’sishni ta’minlash chora-tadbirlari qanday?