X. Matkarimov U. Xo`jamurotov kurs ishi yozish asoslari

Talaba tanlagan kurs ishi mavzusini o`zgartirishi mumkinmi?
Buning uchun talaba, birinchidan, mavzuni nega o`zgartirayotganini asoslay olishi (masalan, adabiyotlar, manbalar etarli emasligi – mualliflar), ikkinchidan, bu haqda ilmiy rahbari va tegishli kafedra roziligi, uchinchidan, kurs ishi mavzusi tanlanganidan keyin dastlabki kunlardayoq shu xulosaga kelishi kerak. Demak, talaba o`zboshimchalik bilan kurs ishi mavzusini o`zgartirishi mumkin emas. Shuning uchun har bir talaba dastlabki kurs ishi mavzusini tanlashda har tomonlama o`ylab, sinchkovlik bilan o`rganib, ilmiy rahbari maslahatini olibgina masalaga yondashish zarur. Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, tarix yo`nalishidagi kurs ishlarini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun darslik , o`quv qo`llanma va bir – ikkita risolaning bo`lishigina etarli emas. Kurs ishi o`z qamroviga ko`ra keng miqyosdagi adabiyotlar, tarixiy manbalarni qamrab olishi lozim.
Kurs ishi rejasini tuzish va mavzuni yoritish.
Kurs ishi mavzusi bo`yicha tarixiy adabiyotlar, manbalar bilan tanishish jarayonida kengay­ti­rilgan ish rejasi tuziladi. Mavzuga oid tarixiy adabiyotlar va tegishli manbalar yig`ilgandan keyin reja tuzilib, shu asosda kurs ishini yozishga kirishiladi. Kurs ishi rejasi talabaga mavzuni to`laqonli va asosli tarzda yoritishga, boblar-paragraflar oralig`idagi mantiqiy davomiylikka yordam beradi. Albatta, kurs ishi rejasi mavzu bo`yicha adabiyot va manbalarni yig`ish, qayta ishlash jarayonida bir necha marta o`zgarishi, aniqlik kiritilishi, to`ldirilishi mumkin. Shuning uchun ham kurs ishi bo`yicha dastlab ish rejasi yoki kengaytirilgan ish reja tuzib, mavjud materiallar qayta ishlangandan keyin haqiqiy reja tuzilishi mumkin.
Reja kurs ishi mavzusi qanday ekanligidan kelib chiqib tuziladi va bu tegishli mavzuga oid bo`ladi. Ammo har qanday kurs ishi mavzusini yoritishda quyidagi bo`limlar mavjud bo`ladi:
1. Kirish
2. Tarixiy obzor (tahlil)
3. Asosiy qism (bob va paragraflar)
4. Xulosa
5. Foydalanilgan manba va adabiyotlar ro`yxati
Kurs ishining kirish qismida ushbu mavzu dolzarbligi, xronologik davri, geografik hududi, maqsad va vazifalar qisqacha asoslab beriladi. Tarixiy obzor qismida esa talaba tomonidan kurs ishi mavzusi bo`yicha foydalangan tarixiy adabiyotlar va manbalarga asoslanib, mavzuning o`rganilish darajasini asoslaydi hamda mavjud adabiyot – manbalarga o`zining tanqidiy munosabatini ham (asosli bo`lsa – mualliflar) bildiradi. Tarixiy obzorda, talaba kurs ishi mavzusi va uning xronologik davridan kelib chiqib, o`z munosbatini qiyosiy tahlilga yondashgan holda yoritadi. Tarixiy tahlil qismini kurs ishida alohida yoritish ham, kirish qismi tarkibida keltirish ham mumkin.
Kurs ishining asosiy qismi boblarga – paragraflarga, bo`limlarga bo`linishi va tegishli tarzda yoritilishi mumkin. Xulosa qismida esa talaba o`zi amalga oshirgan ilmiy tadqiqoti – kurs ishida ko`tarilgan masalalarni umumlashtiradi va mantiqiy yakunlashga erishadi. Foydalanilgan adabiyotlar va manbalar ro`yxati qabul qilingan qoidalar asosida keltiriladi (3-ilovaga qarang).