X IX asr boshlarida Xiva xonligi tarixida o’chmas iz qoldirgan buyuk insonlardan biri – Shermuhammad ibn Avazbiy mirob o’g’li Munis edi

Download 365,37 Kb. bet 4/5 Sana 16.09.2021 Hajmi 365,37 Kb. #176237

Bog'liq
Shermuhammad Munis Xorazmiy

Bu sahifa navigatsiya:

• XVI-XIX asrlar (Mumtoz)
• Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi Munis Xorazmiy

Oʻzbek adabiyoti

	•Milodiy VII asrgacha •VIII-XIII asrlar (Qadimgi) •XIV-XV asrlar (Temuriylar davri) •XVI-XIX asrlar (Mumtoz) •XIX-XX asrlar (Milliy uygʻonish) •1905-30 yillar (Jadid davri) •1930-80 yillar (Sovet davri) •1990 yillaridan keyin (Mustaqillik)
Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi

Munis Xorazmiy (taxallusi; asl ism-sharifi Shermuhammad Amir Avazbiy oʻgʻli) (1778— Xiva yaqinidagi Qiyot qishlogʻi — 1829) — oʻzbek shoiri, tarixnavisi, tarjimoni, xattoti va maʼrifatparvari.

Dastlabki maʼlumotni tugʻilgan qishlogʻida olgan, keyinchalik Xiva madrasalarida oʻqigan. 1800-yilda otasi vafot etgach, Avaz Muhammad Inoq Munis Xorazmiyni saroyning farmonnavis kotibi qilib tayinlagan.

Shermuhammad Munis Xiva yaqinidagi Qiyot qishlogʻida Avazbiy mirob oilasida tugʻildi. 1800-yilda otasi va ogʻa-inilari vafot etadi. Xorazmda Avazbiy inoq va uning oʻgʻli Eltuzarxon davrida yashadi, saroyda bosh mirob vazifasini bajardi. Munis „Firdavsul-iqbol“ nomli tarixiy asarini Eltuzarxonning taklifi bilan yozishni boshlaydi. Unda qadimiy tarixdan boshlab 1813-yilgacha boʻlgan voqealarni yozib qoldiradi. Asarni Ogahiy yakunlaydi. Munis 51 yoshida vabo kasalidan vafot etadi.

Munis „Munisul-ushshoq“ („Oshiqlar doʻsti“) nomli devon (1804–1805) tuzadi. Bu devonning turli davrlarda koʻchirilgan, toshbosmalarda bosilgan bir necha nusxalari OʻzFAShI qoʻlyozmalar fondida saqlanadi(inv.¹ 1330, 1793, 7865, 940, 9556, 62, 63, 64, 9177, 10937). Munisning sheʼriy merosi 10000 baytga yaqin. U mumtoz adabiyotning deyarli barcha janrlarida ijod qilgan. Mirxondning „Ravzatus-safo“ asarini oʻzbek tiliga tarjima qiladi. 1804-yilda arab alifbosini oʻrganishga bagʻishlangan „Savodi taʼlim“ nomli sheʼriy manzumani yaratdi. Tarixiy asarlari N.Muravev, N.Veselovskiy, V.Bartold, R.Ivanov, S.Tolstov, Ya.Gʻulomov, Q.Munirov tomonidan, adabiy merosi V.Abdullaev, S.Dolimov, R.Majidiy, N.Jumaev va boshqa olimlar tomonidan oʻrganilgan.

Download 365,37 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: