X ibragimov, sh. Abdullayeva

Mavzu yuzasidan savollar

1. 
   Tarbiya jarayonida tarbiya qoidalarining ahamiyati qanday?
   
2. 
   «Tarbiyaning maqsadga qaratilgan bo‘lishi», deganda ni- mani tushunasiz?
   
3. 
   Tarbiyada insonparvarlik va demokratiya qoidasining ho- zirgi kundagi ahamiyati qanday?
   
4. 
   Tarbiyada milliy va umuminsoniy qadriyatlar ustuvorligini ta’minlash nima uchun zarur deb o'ylaysiz?
   
5. 
   Tarbiya usullariga nimalar kiradi? O'zbek xalq pedagogi- kasida qanday usullar qo‘llanilgan?
   
6. 
   Ijtimoiy ongni shakllantiruvchi usullarga nimalar kiradi?
   
7. 
   Tarbiyada rag‘batlantirish va jazolash usullariga qo'yilgan talablar to‘grisida fikr bildiring.
   

Axborot manbalari

1. 
   Barkamol avlod - 0‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. T., 1998.
   
2. 
   Васильев A.C. История религии Востока. M., «Фе­никс», 1999. 425-стр.
   

3 Pedagogika. A.Munawarov tahriri ostida, T., 1996. 118- 132-betlar.
114

4. 
   Pedagogika. Ma’ruzalar matni. N.G‘aybullayev va bosh- qalar.- T., 2000.
   
5. 
   Подласый И.П. Педагогика. - M., «Владос», 2003.
   
6. 
   I.Y Tursunov, U.N. Nishonaliyev. Pedagogika kursi. - T., 1997, 176-182-betlar.
   

8. 
   MAVZU: 0‘QUVCHILAR JAMOASI.
   

TARBIYA JRAYONIDA ULARNING Q‘ZARO ALOQADORLIGI

1. 
   Ijtimiiylashuv agentlari to‘g‘risida tushuncha.
   
2. 
   Jamoaga qo'yilgan umumiy talablar.
   
3. 
   Sinf jamoasini jipslashtirish va shakllantirish yoilari.
   
4. 
   Jamoaning bolalar tarbiyasiga ta’sir ko‘rsatish shakl va usul-
   

lari.
Ijtimoiy va shaxslararo munosabatlaming mahsuli, ongli fao- liyatning subyekti bo'lmish individga shaxs deyiladi (Mazkur dars- likning «Shaxsning biologik va psixologik rivojlanishi» mavzusida shaxs to'grisidagi fikr bildirib o‘tgan edik). Jamiyatda rivojlanuvchi, til yordamida boshqa odamlar bilan munosabatga kirishuvchi odam shaxsga-voqelikni biluvchi hamda faol o'zgartiruvchi subyektga aylanadi. Odamning insonlik jinsiga mansubligi individ tushuncha- si bilan ifodalanadi. Xo‘sh, shaxs va individ bir-biridan nimasi bilan farq qiladi?
«...Normal odamlarni ham, chaqaloqlami ham, tilni va oddiy malakalarni o‘zlashtira olmaydigan telbalarni ham individ deb atash mumkin. Biroq bulardan faqat birinchisigina shaxs, ijtimoiy mav- judot hisoblanadi, ijtimoiy munosabatlarga kirishuvchi va ijtimoiy taraqqiyotda faol qatnashuvchi odamgina shaxs deb ataladi»¹, - deb ta’kidlashadi A.V. Petrovskiy, L.S. Rubinshteyn, A.Ya. Kolomen- skiylar.
«Ijtimoiylashuv - bu chaqaloqning boshqa odamlar bilan mulo- qatga kirishish orqali o‘zini anglaydigan, o‘zi tug‘ilgan mada- niyatni tushunadigan aqlli mavjudotga aylanish jarayoni»^{I II}.
Zigmund Freyd o‘z asarlarida bayon qilgan nazariyaga ko'ra, bola agar atrof-muhitning talablari va ong ostidagi qudratli mayl- lami muvozanatda ushlab tura olsagina, mustaqil mavjudotga ay-
lanadi. Bizning o'zimizni anglashga bo'lgan qobiliyatimiz ongsizlik xurujlarini bosish yo‘li bilan rivojlanadi. »
J.G. Mid fikriga ko‘ra, bola boshqalar uning o‘ziga nisbatan o'zlarini qanday tutayotganliklarini ко‘rib, o'zini alohida mavjudot sifatida anglay boshlaydi. Keyinroq, o‘yinlarda qatnashib, o‘yin qoidalarini o‘rganib bola «umumlashtirilgan o‘zga» - umumiy qad- riyatlar va madaniy me’yorlami tushuna boshlaydi.
Jan Piaje bolaning dunyoni ongli idrok etish qobiliyatining rivojlanishida bir nechta asosiy bosqichlami ajratib ko‘rsatadi. Наг bir bosqich yangi bilish qobiliyatlarini o‘zlashtirish bilan tavsif- lanadi va oldingi bosqichning muvaffaqiyatliligiga bog‘liq bo‘ladi. Piaje fikriga ko‘ra, kognitiv rivojlanishning bu bosqichlari ijtimoiy- lashuvning umumiy xususiyatlari hisoblanadi.