X ibragimov, sh. Abdullayeva

32-rasm. Ta’lim mazmunini tanlash ehtiyojlari. 212





33-rasm. Bilimlar tizimi.



Axborot manbalari

1. 
   Karimov I. A. Ma’naviy yuksalish yo'lida. — Toshkent, «O'zbekiston», 1998.
   
2. 
   Abduqodirov A. Umumta’lim maktablari uchun elektron darslik yaratishning nazariy asoslari // «Pedagogik mahorat». 2003, 2-son, 6-10-betlar.
   
3. 
   Oliy ta’lim me’yoriy hu]jatlar to‘plami. - T., «Sharq», 2001.
   
4. 
   Ibragimov X.I., Abdullayeva Sh.A. Pedagogika. 0‘quv qo‘l- lanma. — Toshkent, «Fan», 2004, 234-239-betlar.
   
5. 
   Петиллон П. Диагностика социальных и эмоциональ­ных признаков. - М., Торговый дом Гранд, 2003, 137-стр.
   
6. 
   Плаже Ж. Ребёнок и его развитие. - М., Знание, 1984, 45-49-стр.
   
7. 
   Подласый И.П. Педагогика. - М., Владос, 2003, 162-
   213
   
8. 
   Райгородский Д.Я. Практическая психодиагностика. М., Бахрах, 1998, 67-стр.
   
9. 
   Roziqov О. va boshq. Didaktika. Darslik. - T., «Fan», 1997, 81-109-betlar.
   
10. 
    Tursunov I.Y., Nishonaliev U. Pedagogika kursi. T., «0‘qituvchi», 1997, 89-92-betlar.
    
11. 
    Musayev U. va boshq. Darslik - bilim, ma’lumot va axbo- rot manbai // «Ma’rifat gazetasi», 2003 yil, 26 fevral.
    

16. 
    MAVZU: TA’LIM TAMOYILLARI (PRINSIPLARI)
    

Uzluksiz ta’lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi va kadriar tayyorlash milliy modelining tarkibiy qismlaridan bin, deb ta’kidlanadi, kadrlar tayyorlash milliy dasturida. Uzluksiz ta’lim tizimi o‘quv-tarbiya jarayonining hamma bosqichlarini qamrab oladi hamda har tomonlama yetuk barkamol avlodni yetishtirish uchun shart-sharoitlar yaratadi. Dasturda uzluksiz ta’limni tashkil etish va rivojlantirish prinsiplari ham o‘z ifodasini to‘liq topgan. Bulan
ta’limning ustuvorligi, ta’limning demokratlashuvi, ta’limning insonparvarlashuvi, ta’limning ijtimoiylashuvi, ta’limning milliy yo'naltirilganligi, ta’lim va tarbiya uzviy bog‘liqligi,
iqtidorli yoshlami aniqlash va yuqori darajada bilim olishlari uchun shart-sharoit yaratish^I kabilardir.
Pedagogikada ta’limning ilmiy-nazariy, uslubiy asoslari alohi- da, ya’ni didaktika qismida o'rganiladi. Bu jarayonda ta’lim prin- siplariga alohida to’xtaladi. Xo‘sh, ta’lim prinsiplari kim uchun va nima uchun kerak? U o’quvchi faoliyatiga ham dahldormi?
Ta’lim jarayoni murakkab hamda ko‘p qirralidir. Bu jarayon- ning muvaffaqiyatli va samarali natijasi ta’lim jarayonining qonun qoidalari, ya’ni ta’limga qo’yilgan didaktik talablarga qay darajada amal qilishlariga bog’liq.
Ta’lim prinsiplari o‘quv tarbiya jarayoniga qo'yiladigan ijtimoiy talablar, ta’limni tashkil etish va boshqarishda rioya qiladigan qoidalar sifatida amal qiladi.
Ko'pchilik adabiyotlarda «O'qitish prinsiplari* iborasi ishla- tiladi. Lekin ta’lim prinsiplari ta’lim jarayonining ikkala subyektiga - o'qituvchi va o'quvchiga ham daxldor. Shuning uchun ulami ta’lim prinsiplari deb atagan ma’qul, deb ta’kidlaydi prof. O. Ro- ziqov.
Ta’limni tashkil etish, boshqarish va nazorat qilishda o'qituv­chi va o'quvchi faoliyatiga qo'yiladigan talablar, qoidalar ta’lim prinsiplari deb ataladi.
Prinsiplar umumdidaktik kategoriya bo'lib, ular ta’limning barcha turlari, darajalari, subyektlari, o'quv-tarbiya jarayonining hamma komponentlariga dahldor umumiy qoidalardir.
«Prinsiplar va ta’lim qonuniyatlari uzviylikda mavjuddir. Qo- nuniyatlar prinsiplaming ayrim tomonlarini yoritadi. Prinsip umu- miylik xususiyatiga ega bulib, ta'limda barcha uquv fanlarini uqitish bosqichlarida qo'llanadi*.^I
O'qitish bilish faoliyatining ajralmas qismi sifatida, insonning tevarak - atrofdagi dunyoni bilishining umumiy qonunlari asosida sodir bo'ladi. Shuning uchun o'qitish tamoyillari ta’lim jarayoni­ning eng muhim masalalarini nazariy va amaliy jihatdan to‘g‘ri hal qilishning asosiy negizi hisoblanadi.
Ta’lim tamoyillari o'quv yurtlari oldida tuigan ulkan vazifalar asosida belgilanadi. Ular o'zaro bir-biri bilan mustahkam bog'liq holda bir sistemani tashkil etadi. Har bir darsda didaktik tamoyil- larning bir nechtasi ishtirok etishi mumkin. Ular ta’lim oldida tuigan asosiy maqsadlami hal etishga o‘z hissasini qo'shadi. Ta’lim tizimi isloh qilinayotgan hozirgi jarayonda o'quvchi talabalarga mustahkam bilim berish, ularni erkin, mustaqil fikrlay oladigan insonlar qilib tarbiyalashda, ta’lim tamoyillaming mohiyatini chu- qur anglash va hayotga tatbiq etish muhim muammolardan biridir.
O'quv yurtlarida beriladigan bilim ilmiy xarakterga ega bo'lishi, texnika va fanning so'nggi yutuq va kashfiyotlarini o'zida ifoda etishi lozim. Shunday ekan o'quvchi ilm fandagi yangiliklardan xabardor bo'lishi lozim.
O'qitishning ilmiylik tamoyillari ta’lim jarayonida o'quvchi- talabalarni hoziigi zamon texnika fan taraqqiyoti darajasidagi ilmiy bilimlar bilan qurollantirish, ayniqsa, talaba yoshlami ilmiy tad- qiqot usullari bilan tanishtirishga qaratiladi. Ilmiylik ta’limning mazmuniga va usullariga aloqadordir. Shunday ekan bilim ilm-fan bilan o‘quv predmeti o'rtasida hamkorlik, o‘zaro bog'liqlik bo‘li- shiga erishish lozim. Ta’limning hamma bosqichlarida ilmiy izoh- lashlardan foydalanmoq lozim.