X. G‘ulomova, Sh. Yo‘ldosheva, G. Mamatova, H. Boqiyeva, A. Sobirova

Hirot xattotlik maktabi. Hirot Xurosonning eng katta va mashhur shaharlaridan bo’lib, olimlar, fozillar, shoirlar va xattotlar bilan to‘lgan xushmanzara bog’-bo’stonlari, turli meva va suvlarining ko’pligi bilan shuxrat qozongan.
Xurosonning katta qismidagi markaziy shaharlardan yana biri Mary Shohjon (Turkmaniston)dir. Yoqut Hamaviyning aytishicha, al mavron •(ikki marv) degan so’z bo’lib, biri Marvrud ikkinchisi Marr shohjondir.
Yoqut shunday deydi: «Marvda ilmiy ahamiyatga ega bo’lgan qimmatli kitoblar juda ko’p edi. Men u yerdan ketgan vaqtimda (1220- yilda) vaqf qilingan 10 ta kutubxona hor ediki, dunyoda kitobning ko’pligi va yaxshiligi jihatidan unday joyni ko’rmaganman. Ular quyidagicha:

1. 
   Katta jomega qarashli 2ta kutubxona bo’lib, biri Sulton Sanjar xodimlaridan Aziziddin Abu Bakr Zanjoniy nomiga qo’yilgan. Unda 12 ming jildga yaqin qo’lyozma kitoblar saqlanadi.
   
2. 
   Al-Kamoliya kutubxonasi (kimga nisbat berilganligi ma’lum emas).
   
3. 
   1100-yilda vafot etgan Al Mustavfiy Abulsa’d Muhammad ibn
   

Mansurning madrasasidagi kutubxona.

4. 
   Nizom al-Mulk Hasan binni Is’hoqning madrasasidagi kutubxona.
   
5. 
   Somoniylarga tegishli ikki kutubxona.
   
6. 
   Al-Amidiyya madrasasidagi kutubxona.
   
7. 
   Marvdagi oxirgi vazirlardan Majdi mulkning kutubxonasi.
   
8. 
   Madrasa Xotuniyadagi kutubxona.
   
9. 
   Yana u yerda Az-Zamiriya kutubxonasi. Bulaming hammasi 1221 - yilda mo’g’ullar tomonidan xarob etilgan».
   

Ahmad Tayibshoh Movarounnahriy bir necha xatga, ayniqsa, suls xatiga ravshanlik kiritgan. 1215- yilda vafot etgan. Ba’zilar bu xattotni lbrohim shoh Tayib Ahmad deydilar.
Mavlono Yusuf Xurosoniy xattot Yoqutning mashhur shogirdlaridandir. Ustozi bilan bir vaqtda vafot etgan. Yoqut xat bilan 1210 yilda ko’chirilgan
«Kalimoti murtazaviyya» asari Ayoso’fiya kutubxonasida saqlanadi. «Kalimot» bilan birga Ali birini Hilol xatida Salomat ibn Jandal ismli arab shoirning qasidasini ko’chirgan. Bu qasidani 1218- yilda ko’chirib tamomlagan. 1269 yilda vafot etgan.
lbroqim Mirzo Shohrux o’g’li Temur nabiralaridan bo’lib, Sharafiddin Ali Yazdiy shogirdlaridandir. Ulug‘ tarixchi o’zining «Zafamomaiy Temuriy» asarini Temurga bag’ishlab yozgan. Mirzo Ibrohim olti xil xatda tengi yo’q xanot edi. Yoqut uslubiga taqlid qilib, xat san’atida undan o’tib ketgan. U yozgan xat qoldiqlarining ba’zilari hozir ham Sheroz qadimiy binolarida saqlanib qolgan. Xattot 1431 - yilda vafot etgan.
Ahmad Rumiy Sulton Boysunqor kitobxonasining xattotlaridan bo’Iib, ko’p vaqtlar ulug’ kishilar bilan suhbatlashgan.
Sulton Boysunqor Temuriy shahzodalaridandir. U 35 yoshida -1427 yilda vafot etgan. «Davlatshoh tazkira»da ko’rsatilishicha, uning kitobxonasida 40 nafar mashhur xanotlar tun kun kitobat bilan shug’ullanar edilar. Xattotlik, zarafshonlik,
oltin xalash, naqsh, lavha, rasm, miniatyura va boshqa badiiy san’atlar ishlash Boysunqor davrida ravnaq topgan. Istanbulning har bir kutubxonasida hech bo’lmaganda bir nusxa uning davrida ko’chirilgan asari mavjud. Sulton buyrug’i bilan ko’chirilgan qolyozmalardan «Faraj ba’da shiddat»ning tarjimasi va «Nusxat ul-arvox» kitobi diqqatga sazovordir.
Mirzo Ulug’bek astronomiya va xandasada o’z davrida yagona bo’lgani kabi Boysunqor Mirzo she’r va xatda o’z davrining eng mashhur kishisi edi.
Eronliklaming aytishicha, to’rt kishi to’rt xatda sulsda Boysunqor Mirzo, nasta’liqda Mtr Imod, nasxda Mirzo Ahmad, shikasta xatda Darvesh Abdu Majid Tolqoniy ustod emish.
Savol va topshiriqlar

1.