X. E. Rustamova, M. D. Maxsumov, U. A. Tuymachev fuqaro muhofazasi va fuqaro muhofazasi tibbiyot xizmati

Tibbiy  saralash  zararlanganlami  va  bemorlarni  shkasti  yoki 
kasalligining  xarakteri  hamda  og‘ir-yengilligiga  qarab  davolash- 
profilaktika  va  ko‘chirishga  (evakuatsiyaga)  oid  bir  xildagi  chora- 
tadbirlarga qanchalik muhtojligini nazarda tutgan ho Ida taqsimlashdir.
Tibbiy  saralash jarayonida  yechiladigan  masalalarga asosan  ikki 
xil hudud ichida va transportda ko‘chirish-saralash ajratiladi.
Bundan tashqari FMTX tizimida  sanitar-drujinachilar tomonidan 
bevosita  zararlanish  o‘chog‘ida  birlamchi  tibbiy  saralash  ham 
o‘tkaziladi, bundan maqsad-birinchi tibbiy yordam navbatini aniqlash 
va zararlanganlami BTYOga ko‘chirish.
Hudud  ichidagi  tibbiy  saralash  hamma  tibbiy  ko‘chirish 
bosqichlarida funksional bilimni aniqlash, shu bosqichda zararlangan 
qayerda  tushishi  kerak  va  ko‘rsatilgan  tibbiy  yordam  navbatini 
aniqlash uchun o‘tkaziladi.
Transportda  ко‘chirish-saralash  BTYO  boiimlarida,  bosh 
kasalxona,  ko‘p  ixtisosli  kasalxona  va markaziy  tuman  kasalxona- 
sining saralash maydonida o‘tkaziladi va zararlanganlami ko‘chirish 
navbatini,  m oijallangan  kasalxonani,  ko‘chirish  usuli  (o‘tirib, 
yotib) ni va transport turini aniqlash.
Tibbiy  saralash  natijasini  qonunlashtirish  uchun  FMTXning 
birlamchi tibbiy  guvohnomasi  (kartochkasi)  F-100  harbiylar  uchun 
F-l  va tibbiy saralash markalari qo‘llaniladi.
156

---

Наг qaysi tibbiy ko‘chirish bosqichlarida zararlangan va bemorga 
nisbatan o‘tkaziladigan davolash-profilaktik tadbirlar tibbiy yordam 
hajmini tashkil etadi.
“Tibbiy  yordam  hajmi”  tushunchasi  ma’lum  zararlangan 
shaxslarga  nisbatan,  ularning  holati  va  sharoitiga  qarab  bajarilishi 
talab qilinadi va lozim tadbirlar sanog‘ining ma’nosini tavsiyalaydi.
Tibbiy  yordam  hajmi  vujudga  kelgan  shart-sharoitga  qarab 
kengayishi  yoki  torayishi  mumkin,  biroq  keyingi  bosqichda 
oldingisiga  nisbatan  doimo  ko‘proq.  Shu  bilan  bir  vaqtda  oldingi 
bajarilgan  tadbirlar  keyingi  bosqichlarda  qaytarilmaydi  (bunga 
tibbiy ko‘rsatish bo‘lmasa) navbat bilan kengaytiriladi.
Har  qaysi  tibbiy  ko‘chirish  bosqichi  yoyilishi  (joylashish) 
va  ishini  tashkil  qilishda  o‘zining  xususiyatlariga  ega,  biroq 
bosqichda funksional bo‘limlararo yoyiladi va ular quyidagi ishlarni 
bajarishadi:
-  tushayotgan zararlanganlarni qabul qilish;
-tib b iy  saralash o‘tkazish;
-  sanitar ishlovi o‘tkazish;
-  tibbiy yordam ko‘rsatish;
-   yuqumii  va  ruhiy-nevrologik  bemorlarni  vaqtinchalik  joy- 
lashtirish;
-   transport  ta’sirini  ко Чага  olmaydigan  zararlanganlarni 
vaqtinchalik yotqizish yoki oxirgi natijasigacha davolash;
-  tibbiy ta’minot;
-  zararlanganlarning va shaxsiy tarkibning xo'jalik ta’minoti.
Bundan  tashqari  birinchi  bosqichda  zararlanganlarni  ko'chirish
bo‘limi yoyiladi.
FMTXda  ikki  bosqichli  davolash-ko‘ chirish  ta ’minotining 
borligi  tufayli  zararlanganlar  dastavval  qutqarish  ishlari  olib 
borilayotgan  obyektlardan  BTYOga  yoki  o‘choqda  saqlangan 
davolash-profilaktik muassasalariga,  keyin kasalxonalar bazasidagi 
(KB) davolash muassasalariga ko‘chiri!adi.
157

---

Zararlanganlami 
va 
bemorlarni 
ommaviy 
zararlanish 
o‘choqlaridan chetga ko‘chirish zaruriy jarayondir. Natijada yagona 
tibbiy yordam ko‘rsatish va davolash jarayoni parchalanadi, davolash- 
ko‘chirish xarakterini oladi. Tibbiy ko‘chirish fuqaro muhofazasimng 
faqat tibbiy xizmat vazifasi bo‘lmay, transport xizmatiniki hamdir.
Qutqaruv  ishlari  olib  borilayotgan  obyektlardan  zararlanganlami 
BTYOga  ko‘chirish  «O'ZIGA»  va  « 0 ‘ZIMDAN»  prinsipiga 
asosan  olib  boriiadi,  ya’ni  zararlanganlami  o‘choqdan,  BTYOdan 
kelgan  transportda  yuborish,  « 0 ‘ZIGA»  va  qutqaruv  ishi  bilan 
o‘choqqa kelgan tuzilmalar transporti yordamida BTYOga ко‘chirish 
« 0 ‘ZIDAN»  prinsipida amalga oshiriladi.
BTYOdan (saqlangan davolash muassasalaridan) shahardan chetga 
ko‘chirish  -   maxsus  shu  maqsadda  ajratilgan  transport  yordamida 
« 0 ‘ZIDAN» prinsipida olib boriiadi.
Shu  maqsadda  FM  tizimida  maxsus  avtosanitar  kolonna, 
avtosanitar  otryad  tashkil  etilishi  mumkin.  Tibbiy  ko‘chirish  yana 
temiryoT,  suv y o ii va havo transportida olib boriiadi.
158

---

11-mavzu. FAVQULODDA VAZIYATLAR