X asranboeva

2. Bola psixikasini o’rgiinish prinsiplari

Bola psixikasini o’rganishda tadqiqotchi bir qator prinsiplar -

qoidalarga tayanishi, ularga rioya etislii lozim bo’ladi. Bu prinsiplai quyidagilardan iborat:

Ob’ektivlik prinsipi tadqiqotchidan ma’lumotlar bilan ulaming talqinini aralashtirib yubormaslilcni talab qiladi. Masalan, mahsg’ulot davomida bola oynadan tashqariga qarayotgan edi deb aytilsa, bu muayyan hodisa haqidiigi ma’lumot bo’lib hisoblanadi. Lekin “bola e’tiborsiz” deb aytish hodisaning talqinidir. Hodisaning o’zi bilan uning talqinini aralshtirib yuboimaslik kerak. Chunki yuqoridagi misolda harn bola oyiiaga qarab turgan bo’lsa ham, tarbiyachi so’zlaiiga katta e’tibor berayotgan bo’lishi munikin.

Sababiylik prinsipi bola shaxsi va ongida yangi sifatlami hosil bo’lishii ta’tijinlochi barcha shart-shaioit va omillanii imkon qadai o’rganishni talab qiladi. Masalan, mshg’ulot davomida bola tez-tez oyna tarafga qarayotgan bo’lsa, bu hodisaning iloji boricha ko’proq sabablatini aniqlashga urinish kerak: ko’chadagi biron narsa bola e’tiborini o’ziga tortclimi, mashg’ulotda bola charchab qoldimi. O’tilayotgan material bolaga yaxshi tanishmi va hokazo.

Sinchkovlik va muntazainlik prinsipi bola psixibasi shakllanishi jarayonini, bunda psixolog va pe^goglar ta’sirini sinchkovlik bilan kuzatib borishni talab qiladi. Ushbu prinsipga muvofiq oldindan:

1. 
   tadqiqot joyi va vaqti aniqlanishi kerak;
   
2. 
   tadqiqotda o’rganiladigan sinaluvchilar tanhmmasi tuzilishi lozim;
   
3. 
   tadqiqot qaysi \aqtda va qanday vaqt caraliqlarida o’tkazilishini belgilash zarur. Ushbu bandlar belgilangach, ulardan chetga chiqmaslik kerak, 3'a’ni qandaydii- sub’ektiv sabablar bilan shoshilinch xulosalar chiqarmaslik, tadqiqotni bevaqt tugatish hollariga yo’I qo’ymaslik kerak. Aks holda ob’ektivlik prinsipi buzilgan h>o’ladi.
   

3.