Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

Kross-kurs  –  bu  ikki  valuta  o„rtasida  uchinchi  valutaga  nisbatan 

aniqlanadigan  kurslar  nisbatidir.  Masalan,  O„zbekiston  Markaziy  banki 

yapon iyeniga nisbatan kursini aniqlamoqchi deylik. Bu holda  iyenning 

so„mga nisbatan kursi dollarga asoslangan holda aniqlanadi. Yuqoridagi 

jadvaldagi  valuta  kurslariga  binoan  761,25  so„m  1  dollarga  teng.  1 

yapon  iyeni  esa  6,4  so„mga  teng.  Xo„sh,  yapon  iyeni  dollarda  qanday 

aniqlanadi? 

 

Kross-kurs 

= 

1$ = 761,25 so„m 

= 

119,1 yapon  

1 yapon iyeni = 6,39 so„m 

iyeniga teng. 

Demak, 1 AQSh dollari 119,1 yapon iyeniga teng ekan. Aynan shu 

ko„rsatkich kross-kurs ko„rsatkichini o„zida ifoda etadi.  

[171].  Valuta  kursini  barqarorlashtirishda  davlat  asosiy  ahamiyat 

kasb etadi. Bu ishni u ikki yo„l bilan amalga oshiradi.  

Birinchidan,  davlat  o„z  pulini  kredit  bozoriga  tashlab  yoki  kredit 

bozoridan  chiqarib  foiz  stavkasiga  ta‟sir  etadi.  Agar  foiz  oshsa,  kredit 

ham  olinadi,  kredit  puliga  kamroq  valuta  xarid  etiladi.  Natijada  xorij 

valutasining narxi pasayib, milliy valuta kursi oshadi. Agar foiz stavkasi 

kamaysa, buning aksi yuz beradi. 

Ikkinchidan,  davlat  valuta  intervensiyasiga  qo„l  uradi,  ya‟ni  o„z 

valutasi  kursini  barqaror  saqlash  yoki  oshirishni  ko„zlasa,  o„z 

ixtiyoridagi  chet  el  valutasini  bozorga  tashlaydi,  natijada  xorij  valutasi 

kursi pasayadi, milliy  valuta kursi oshadi. Valuta ko„paysa, uning narxi 

---

 

278 

arzonlashadi. 

Milliy  valuta  kursining  davlat  tomonidan  rasman  pasaytirilishi