Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

146 
 
5.30.расм. T-DMB тизимининг структура схемаси, 3D-хизматлари жорий 
қилиниш 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
147 
3D video учун OD схематик тизими
Ҳажмли телевидениени ташкил қилишдаги энг катта муаммо бу 
мавжуд эшиттириш тармоғининг ўказувчанлик қобилиятини ошириш ва 
мустақил бўлган бир нечта видеооқимларни алоқа канали бўйлаб узатишдан 
иборат. Ҳозирги кунда мавжуд кенг полосали тармоқ ушбу контентни узатиш 
имкониятини тақдим эта олади. Муаммо шундан иборат бўладики, яратилган 
тизим жуда қиммат ва ҳар қандай фойдаланувчи бундай технологияни сотиб 
олиш имкониятига эга бўла олмайди. 
Инсон 3 ўлчамли тасвир қабул қилишининг физик асослари. 
Инсон 3 ўлчамли тасвирни реал ҳолатдаги каби қабул қилиши 
бинокуляр кўриш қобилияти билан асосланади. Маълумки инсон кўзлари 
ўртича 60-70 мм оралиқда жойлашади. Бу оралиқ туфайли чап ва ўнг кўз 
ҳосил қилган тасвир бир биридан қисман фарқланади. Ушбу иккита 
тасвирлар стререожуфтликлар деб аталади. Тасвирлар фарқларини 
аниқлаган мияда объектгача бўлган масофа, унинг катталиги 3 ўлчамли 
муҳитда жойлашган ўрни каби маълумот шаклланади. 
5.31.расм. Параллакс: ҳар бир кўз объектни ўз ҳолатидан келиб чиқиб 
кўради, мия эса тасвирлдар фарқига қараб 3 ўлчамли намуна яратади. 
Ўрганилаѐтган объектнинг сурилиши каби сезгини ҳосил бўлиши 
параллакс дейилади ва ҳажмли телевидениенинг асоси ҳисобланади.3D 
тасвир ҳосил қилувчи деярли барча технологиялар – тасвирни иккига, чап ва 
ўнг кўзлар учун алоҳида видеооқимларга ажратиб ташкил қилинади. 
Уларнинг фарқи сепарация (бўлиниш) жараѐнини қайси принципга 
асосланиб амалга оширилишида. Ушбу усуллардан бир қанчасини кўриб 
чиқамиз. 
Анаглифик усул 
Дальмейда ва Дюко дю Ороном томонидан 1858 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
148 
йилда таклиф қилинган ва 1935 йилда Луи Люмьер томонидан амалга 
оширилган. Технологияси – стереожуфт тасвирлар икки хил рангга бўялади 
ва иккаласи биргаликда 3 ўлчамли тасвир ҳосил қилади. Ушбу усул деярли 
барча кинонамойишлар, телевизорлар ва телеэшиттиришларда қўлланилади. 
Авфзаллиги – арзон ва оддий, камчилиги – баъзи бир рангларнинг юқолиб 
қолиши.