|
89
Марказдан қочма куч.
F
1
= m
Sat
·
2
· r ;
m
Sat
= сунъий йўлдош массаси;
ω= 2·π/T = бурчакли тезлик;
π= 3.141592654;
T = 1 кун = 24 · 60 · 60 с = 86400 с ;
4.1. Расм. Геостационар СЙ марказдан қочма кучи.
Марказга интилувчи куч.
F
2
= γ · m
Eearth
· m
Sat
/ r
2
;
m
Eаrth
= Ернинг массаси;
γ = гравитация доимийси = 6.67 · 10
-11
м
3
/кг с
2
;
4.2. Расм. Геостационар орбитадаги СЙ марказга интилувчи кучи
Баланс ҳолати:
марказдан қочма куч=марказга интилма куч
F
1
= F
2
;
m
Sat
· ω
2
· r = γ · m
Earth
· m
Sat
/ r
2
;
r = (γ · m
Earth
/ ω
2
)
1/3
;
r = 42220 km ;
d = r – r
Earth
= 42220 km – 6370 km = 35850 km
13
;
Бундан ташқари турли СЙлар турли кенглик (бурчак) бўйича
жойлашада. Масалан ASTRA СЙ шарқий 19.2 кенгликда жойлашган.
Телевизион эшиттиришнинг сунъий йўлдош каналлари учун саноат
халақитлари ва бошқа узатувчи қурилмаларнинг шовқини қийматлари паст
бўлиши характерли, чунки бундай каналларда ўткир(кичик аниқ)
йўналтирилган антенналардан фойдаланилади. Рақамли сигналларни қабул
қилишда хатоларни келтириб чиқарадиган асосий фактор бўлиб, узатувчи-
қабул қилувчи қурилмалар орасидаги масофа катта бўлганлиги сабаб, қабул
қилиш қурилмасининг киришидаги сигнал/шовқин нисбатнинг кичиклиги
ҳисобланади. Сунъий йўлдош алоқа каналларнинг частота кенглиги ер усти
ва кабель телевидениеси каналларига нисбатан сезиларли даражада кенг.
4.1-жадвалда маълумотларни мумкин бўлган узатиш тезлиги ва канал
символларини алоқа канали кенглигига боғлиқлиги келтирилган. Бунда
фойдали маълумотларни узатиш тезлиги канални кодлаш параметрларига
(охирги устунча) боғлиқ, чунки йиғувчи код ортиқчалиги кўпайганда
13
Digital Video and Audio Broadcasting Technology A Practical Engineering Guide Third
Edition, by Walter Fischer, printed at Springer Heidelberg Dordrecht Germeny 2014 page 262.
III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР
90
халақитбардошлик ошади,лекин фойдали маълумотларни узатиш тезлиги
камаяди.
DVB стандарти 11...12 ГГц частота диапазонида 27 MГцли частота
кенглигига эга сунъий йўлдош телевидениесининг мавжуд каналларидан
фойдаланишни кўзда тутади. Истиқболда сунъий йўлдош тизимларида 20....
21 ГГц диапазондан фойдаланиш ва алоҳида каналларнинг частота
полосалари кенгроқ бўлишлари назарда тутилмоқда.
4.1- жадвал
Маълумотларни узатишнинг турли тезликлари
Канал
кенглиги,
MГц
Узатиш тезлиги
Mсимв/с
Тўлиқ тузатиш
тезлиги
Mбит/с
Фойдали
маълумотларни
узатиш тезлиги
Mбит/с
54
45
90
41,5... 72,6
36
30
60
27,7...48,4
33
27,5
55
25,3... 44,4
71
22,5
45
20,7... 36,3
Сунъий йўлдош телерадио эшиттириш тизимларида узатилаѐтган
сигналларнинг қувватлари нисбатан кичик ва чегараланган бўлганлиги
сабабли интерференцион халақитлар ва шовқинларнинг таъсирига
сезувчанлик юқори ҳисобланади. Шунинг учун энергетик самарадор QPSK-
квадратуравий фаза модуляцияси ва қисқартирилган RS коди ҳамда Витбери
декодлаш алгоритмидан фойдаланувчи,йиғувчи код асосларидаги каскадли
кодлашдан биргаликда фойдаланиш тизимнинг юқори халақитбардошлигини
таъминлайди. Халақитбардошликни оширишда шовқин ва интерферацион
халақитлар ҳамда сунъий йўлдошнинг борт ретрансляторларининг ночизиқли
таъсирлари ҳам ҳисобга олиниши керак. Ички кодек учун, қуввати
узатилиши ва спектрдан фойдаланиш орасидаги самарали муносабатга
эришишни ҳисобга олган ҳолда, 1/2-7/8 диапазондаги 5 та дискрет код
қиймати тезлигидан бирини танлаш имконияти мавжуд.
Мослаштирилган фильтрлаш ва хатоларни тўғридан-тўғри тўғрилаш
қабул қилишнинг қийин шароитларида ҳам юқори сифатни таъминлашга
имкон
беради.
Юқори
сифат
ҳатто
ташувчи/шовқин
ва
ташувчи/интерференцион халақит нисбатлари чегара(бўсаға) қийматга яқин
бўлганда ҳам сақланиб қолади. Бунда хатолик бир соатда биттадан
ошмаслиги кафолатланади, бу эса қабул қилувчи декодерида, MPEG-2
демультиплексор киришида хатолар эквивалент эҳтимоллигига 10
-10
…..10
-11
атрофида бўлади.
DVB-S тизими функционал блок бўлиб, MPEG-2 транспорт
мультиплексори чиқишида телеэшиттириш рақамли сигнал программаларини
йўлдошли канал характеристикалари билан мослаштириш амалга оширади.
III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР
91
DVB-S тизимининг узатиш ва қабул қилиш қисмлари тузилмавий схемаси
4.3-расмда келтирилган.
4.3-расм. DVB-S тизимининг тузилмавий схемаси
DVB-Sда модуляция учун QPSK квадратур фазали монипуляция тури
танланган. Бир қанча муддат QPSK модуляцияси ўрнига 8PSK
модуляциясини қўлланилишидан мақсад маълумот узатиш тезлигини
ошириш бўлган. Умуман олганда сунъий йўлдошли телевидение тизими
юқори халақитбардошли ҳамда бир қанча ночизиқлик характеристикаларга
бардошли бўлган модуляция турини талаб қилади. Узатувчи ва қабул
қилувчи орасидаги катта масофа 36000 км, шовқин ва халақитлар алоқа
сифатига ўз таъсирини ўтказмай қолмайди. Бундай масофада сигнал сўниши
205 дБгача етиши мумкин.
Тўғридан-тўғри алоқали СЙ телевизион канал кенглиги ўртача 26-36
МГц (масалан ASTRA 1F-33 МГц, EUTELSAT Hot Птица 2-36 МГц) ни
ташкил қилади. Узатилувчи алоқа линияси 14-19 ГГц диапазонда, қабуд
қилинувчи линия эса 11-13 ГГц диапазон оралиқларида ѐтади. Тизим учун
маълумот узатиш тезлигини танлаш муҳим масала ҳисобланади. Ушбу тезлик
27.5 Мс/с қилиб белгилангна. QPSK модуляцияси битта символда 2бит
маълумот узата олишини ҳисобга олсак, маълумот узатиш умумий тезлиги
55Мбит/с ни ташкил этади.
gross_data_rate = 2 bits/symbol* 27.5 Megasymbols/s = 55 Mbit/s; (4.1)
III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР
Do'stlaringiz bilan baham: |
