Збекистон миллий университети

III БОБ

ПАСКАЛ ПРОГРАММАЛАШ ТИЛИ

§ 3.1. Программалаш тиллари хақида

Энди бизнинг олдимизда алгоритмларни ЭҲМ тушинадиган тилда ёзиш масаласи туради, бунинг учун махсус алгоритмик тиллар мавжуд. ЭҲМ пайдо бўлганидан бери жуда кўплаб алгоритмик тиллар яратилган. Уларни шартли равишда уч типга ажратиш мумкин:

• 
  Қуйи даражадаги программалаш тиллари (машина тиллари)
  
• 
  Ўрта даражадаги программалаш тиллари
  
• 
  Юқори босқичли программалаш тиллари
  

Қуйи даражадаги программалаш тилларида буйруқлар ва амаллар маълум кодлар (рақамлар) билан ифодаланган бўлиб, улар ЭҲМ қурилмалари адреслари билан бевосита ишлашга мўлжалланган ва машина тили деб ҳам юритилади.
Ўрта даражадаги программалаш тилларида амаллар ва буйруқларни (командалар)ни ифодалаш учун одам тушуниши учун қулай бўлган ҳар хил қисқартма сўзлардан фойдаланилади. Бунда ҳам программа тузувчи ЭҲМ қурилмалари адреслари билан ишлаши лозим. Бу қискартмалар-мнемокодлар дейилади, бу турдаги программалаш тиллари ассемблерлар деб аталади.
Юқори даражадаги программалаш тилларида кўрсатмалар инсон тилига яқин бўлган сўзлар ва бирикмалардан иборат бўлиб, программа тузиш учун жуда қулай ва бирор махсус амаллардан ташқари ҳолларда адреслар ва қурилмалар билан бевосита боғлиқ кўрсатмаларни билиш зарур эмас. Юқори босқич программалаш тилларига мисол сифатида FОRTRAN, Algоl, РL-1, BASIC, PASCAL, С, С тилларини келтириш мумкин.
Информацион технологияларининг жадал суратлар билан ривожланиши, Internetнинг пайдо бўлиши, янгидан янги ва маълум мақсадларга мўлжалланган программалаш тиллари ва муҳитлари яратилди ва яратилмоқда. Уларга мисол сифатида dBase, КАРАТ, ЛИСП, FохPrо, Симула, Delphi, Visual Basic, Visual С , HTML, Java, Java Script каби тиллар ва программалаш муҳитларини келтириш мумкин. Ҳозирги кунга келиб объектга йўналтирилган ва визуал программалаш технологиялари кенг тарқалмоқда.
Ҳар бир алгоритмик тилнинг ўз алфавити махсус белгиси ва бирикмалари, операторлари, конструкциялари бўлади ва улар маълум бир синтактик ва семантик қонун қоидаларга буйсинади.