Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva


Balans passivida majburiyatlarning ortishi



Download 1,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet162/500
Sana31.12.2021
Hajmi1,71 Mb.
#233999
1   ...   158   159   160   161   162   163   164   165   ...   500
Bog'liq
bank ishi

Balans passivida majburiyatlarning ortishi 

 

III 


 

qisqa muddatli qarzlar 

 

uzoq muddatli qarzlar 



 

moliyalashtirishning boshqa manbalari 

 

jami olingan mablag‘lar       



 

Sarf qilingan mablag‘lar 

I  Aksiyadorlarga to‘lanadigan dividendlar 

 



 

191


 

investitsiya qimmatli qog‘ozlari 

 

kreditlar, jami 



 

boshqa aktivlar 

 

II  Balans passivida majburiyatlarning kamayishi  



 

III  Depozitlar 

 

IV  Uzoq muddatli qarzlar (ipoteka qarzlari) 



 

V  Boshqa majburiyatlar 

 

VI  Mablag‘larning boshqa hujjatlarga yo‘naltirilishi 



 

 

Jami sarf qilingan mablag‘lar 



 

[117]. Moliyaviy hisobotning yana bir qismi – aksiyadorlar 

sarmoyasi haqidagi hisobot, ya’ni sarmoya harakati balansidir. Bu 

hisobotda ro‘y bergan o‘zgarishlar o‘z aksini topadi. Bu hisobot orqali 

aksiyadorlar muayyan vaqt o‘tishi bilan sarmoya uchun sarf qilingan 

mablag‘larda qanday o‘zgarishlar yuz berganini aniqlaydilar. 

Aksiyadorlar sarmoyasi bankning moliyaviy asosini tashkil qilib

yo‘qotishlarning o‘rnini qoplashga va omonatchilar hamda boshqa 

kreditorlar huquqini himoya qilishga qaratilganligi tufayli sarmoyadagi 

o‘zgarishlarni nafaqat aksiyadorlar, balki nazorat organlari va yirik 

mijozlar ham kuzatib boradilar. 

Bank aksiyadorlari sarmoyasi haqidagi hisobot quyidagi ko‘rinishda 

bo‘ladi: 

1. Sarmoya harakati balansi (hisobot davri boshida). 

2. Hisobot davrida sof foyda (zarar). 

3. Aksiyadorlarga to‘lanadigan dividendlar: 

 

oddiy aksiyalarga dividendlar;   



 

imtiyozli aksiyalarga dividendlar. 

4. Yangi aksiyalarning emissiyasi (muomalaga chiqarilishi). 

5. Bankning moliya bo‘limida saqlanayotgan o‘z aksiyalarining 

savdosi. 

6. Sarmoya harakati balansi (hisobot davri oxirida). 



[118]. Joriy buxgalteriya hisoboti har bir oy va har bir kvartallar 

yakunlari hisobotlariga bo‘linadi. Hisobotlarni tuzish tartibi, ularning 

mazmuni va taqdim etish muddatlarini O‘zbekiston Respublikasi MB 

belgilab beradi. Har bir oy yakuni bo‘yicha tuziladigan joriy hisobotlar 

quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 

 

balans (1-shakl); 



 

umumiy balans (bank filiallari balanslarini o‘z ichiga olgan); 

 

mablag‘lar yo‘nalishi va ularni jalb qilish muddatiga qarab 



balansning ayrim schyotlari rasshifrovkasi; 


 

192


 

yirik kreditorlar ro‘yxati; 

 

«Bank ustav fondi» balans schyoti bo‘yicha rasshifrovkasi; 



 

iqtisodiy normativlar hisobi; 

 

majburiy zaxiralar fondi hisobi; 



 

korrespondent 

schyotlar bo‘yicha balans schyotlari rasshif-

rovkasi. 

Tijorat banklari tomonidan oylik buxgalteriya hisoboti O‘zbekiston 

Respublikasi MB bosh boshqarmasiga va soliq tashkilotlariga taqdim 

etiladi. 

Tijorat banklarining yillik buxgalterlik hisoboti quyidagilarni o‘z 

ichiga oladi: 

 

yillik balans (1-shakl); 



 

foyda va zararlar to‘g‘risida hisobot (2-shakl); 

 

foydadan foydalanish to‘g‘risida balansga ilova (3-shakl); 



 

bank fondi tarkibi, maxsus sanalgan fond va turli mablag‘lar 

to‘g‘risida ma’lumotnoma (5-shakl); 

 

yo‘l qo‘yilgan xato va kamchiliklar haqida hisobot; 



 

korrespondent va subschyotlardagi mablag‘lar qoldig‘i haqida 

ma’lumotnoma; 

 

mehnat bo‘yicha hisobot; 



 

yillik buxgalteriya hisoboti bo‘yicha tushuntirish xati. 

Yillik hisobot auditorlik tekshiruvidan o‘tkaziladi, so‘ngra 

ma’lumotlarning haqqoniyligiga, hisobotning esa amaldagi buxgalteriya 

hisobi normativlari va qonunchiligiga mos ekanligiga ishonch hosil 

qilingach, hisobot O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankiga top-

shiriladi. 

[119]. Bank rahbarlari moliyaviy hisobotning natijalari bilan 

tanishayotganda quyidagilarga e’tibor berishlari lozim. 

Ma’lumki, bank faoliyati asosan qarzga olingan mablag‘lar, ya’ni jalb 

qilingan depozitlar va nodepozit mablag‘larga bog‘liq. Agar bank aksi-

yadorlarga to‘lanadigan to‘lovlar hajmini oshirishni davom ettiraversa, 

bankning moliyaviy tayanchi, ya’ni o‘z mablag‘lari bilan jalb qilingan 

mablag‘lar muvozanatida bank uchun salbiy o‘zgarishlar yuz beradi. 

Shunday hollarda bank rahbariga quyidagilar tavsiya qilinadi: 

 

bank doimo jalb qilingan mablag‘larni o‘z vaqtida to‘liq miqdorda 



qaytarib berishni ta’minlashi lozim, chunki mablag‘larning o‘z vaqtida 

qaytarilmasligi bank daromadlari va hatto bankning kelajakdagi faoliyati 

uchun ham katta xatarni yuzaga keltirishi mumkin; 



 

193


 

nodepozit mablag‘larning omonatchilar depozitlariga qo‘shimcha 

ravishda bank tomonidan sarf qilinishi o‘sib borsa, (chunki deyarli bar-

cha banklarning o‘z sarmoyasi depozitlarga qaraganda ancha kam), bo-

zorda tez sotiladigan va yuqori sifatli aktivlarning ulushi kechiktiril-

masdan to‘lanishi lozim bo‘lgan majburiyatlardan yuqori bo‘lishini ta’-

minlash maqsadga muvofiq. 

 

daromadlar asosan kreditlarga va qimmatli qog‘ozlarga o‘rna-



tilgan foiz to‘lovlari asosida aniqlanadi. Eng yuqori xarajat moddasi bu 

qarzga olingan mablag‘larga to‘lanadigan foizlardir.  

Bunday hollarda rahbar investitsiyalarni tanlashda puxta o‘ylab ish 

ko‘rishi lozim. Natijada katta «daromad keltiruvchi» aktivlar mo‘ljaldagi 

daromadni keltirish va umuman, ko‘zda tutilgan daromadni olish 

mumkin. Bank daromadi va xarajatiga foiz stavkasining ta’siri yuqori 

bo‘lganligi tufayli rahbariyat foiz o‘zgarishini avvaldan e’tiborga olishi 

yoki foiz o‘zgarishi tufayli bankni zarar ko‘rish ehtimolidan sug‘urtalash 

(xejirlash) orqali himoyalashi lozim. 

Bank aktivining asosiy qismi moliyaviy aktivlardir (kreditlar va 

qimmatli qog‘ozlar). Aktivning ma’lum darajada oz qismini bino va usku-

nalar (mutlaq belgilangan aktivlar) tashkil qiladi. Shuning uchun odatdagi-

dek banklar juda cheklangan miqdorda operatsion tayanchlardan foy-

dalanadilar. 



 [120]. Buxgalteriya hisobining xalqaro tamoyillariga o‘tish 

muammosi va uning echilishi mamlakat bank tizimining shakllanishida 

muhim o‘rin tutadi. Hozirgi vaqtda tijorat banklarida ushbu masalani 

yechish uchun imkoniyatlar vujudga kelgan bo‘lsa-da, biroq ularning 

rivojlanishiga to‘sqinlik qiluvchi quyidagi omillar mavjud: 


Download 1,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   158   159   160   161   162   163   164   165   ...   500




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish