Urganch davlat universiteti bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti «biotexnologiya»

Tozalangan ferment preparatlarini olishning texnologik sxemasi 
Fermentlarning tozalash asosan olinadigan ferment preparatining hossalari 
va tozalash darajasidan kelib chiqqan holda tanlandi. Misol uchun quyi va yuqori 
uslublarda ferment preparatlari olishda suyuq konsentratlar olish, quruq texnik 
preparatlar olish, purkab quritish orqali olish, orgonik erituvchilarda cho’kmaga 
tushirib olish uslublarini ko’rib chiqishimiz mumkin.

---

Filtrlangan kultural suyuqlik yig’gichga tushishidan oldin plyenkali vakum 
bug’latgichga beriladi va bug’latilgan suyuqlik yig’gich uskunasiga beriladi. 
Kultural syuqlik tarkibida 6-10% quruq qoldiqga ega bo’lganidan keyin konsentrat 
yig’gichga beriladi. Konsentratdan quruq, texnik ferment preparati olish uchun 8 
purkab quritish uskunasiga beriladi.Quruq preparat standartlashtirish 10, qadoqlash 
11, tamg’alash jarayonlaridan o’tqaziladi. 
Rasm-9.1. Quyi va yuqori ozuqa muhitinining qismida o’stirish uslubida tozalangan 
ferment preparatlari olishning printsipial texnologik sxemasi. 
1 filtrlangan kultural suyuqlikni yig’ish sig’imi, 2 vakum bug’latgichli uskunaning 
qizdirish qismi, 3 yuqori qismda o’stirilgan kultura ekstrakt yig’gichi, 4 
kondensator, 5 kondensat yig’gich, 6 vakum big’latgichli uskuna, 7 konsentrat 
yig’gich, 8 purkamali quritgich, 9 issiqlik almashinish uskunasi, 10 tsiklon, 11 
preparat quritish bunkeri, 12 shnek, 13 filtr, 14 tindirgich, 15 dozator, 16 separator, 
17 spirt haydash nasosi, 18 spirt o’lchgich, 19 cho’kmani spirt bilan yuvish uchun 
aralashtirgich, 20 tsentrifuga, 21, rotorli vakum quritgich, 22 quritilgan bunker 
uchun bunker, 23-25 to’ldiruvchilar uchun bunker, 24 quruq preparatlar uchun 
bunker, 26 dismenbrator uskunasi, 27-28 tarozilari, 29 uzluksiz aralashtirgich, 33 
standart preparat uchun bunker, 31 qadoqlash va markirovkalash uskunasi, 32
fermentlarni ekstraksiyalash uskunasi, 33 bioshrot quritgichi, 34 suv uchun 

---

rezervuar, 35 oqava suvlar uchun sterilizasiya uskunasi, 36 sovutish uchun issiqlik 
almashinish uskunasi, 37 G2x yoki P2x suyuq preparatini qadoqlash uskunasi 
Yahshiroq tozalangan preparat konsentrati olish uchun suyuqlik yig’gichdan 
orgonik erituvchi bilan ishlov berilib cho’ktirib olinadi. Dastlab konsentrat issiqlik 
almashinish uskunasida 2-3
o
C haroratgacha sovutib olinadi. Cho’ktirgichga bir 
vaqtning o’zida sovuq cho’ktiruvchi eritma qo’shiladi, bunda cho’kma hosil bo’ladi 
va cho’kmani 16 separator orqali ajratib olamiz. 
Cho’kmay qolgan suyuqlikni regenerasiya jarayoniga yuborib, cho’kmani esa 
spirt bilan qayta ishlab yana bir bor separatordan o’tqazib olamiz. Qayta ishlangan 
cho’kma vakumli quritgichda quritiladi, maydalanadi, o’lchaniladi, qo’shimchalar 
bilan aralashtirib, qadoqlash uskunalariga yuboriladi. 
Ozuqa muhitini yuqori qismida o’suvchi mikroorgonizmlardan olingan ferment 
larni tozalash jarayoni avvalo suv bilan ekkstraksiya qilingan fermentlarni tozalash 
jarayonidan boshlanadi.
7-14% quruq qoldiqga ega bo’lgan ferment preparatlari vakum uskunasida 
ishlov berilmasdan to’g’ridan to’g’ri purkagichli quritgichga berilib, texnik ferment 
preparatiolinadi yoki ekstraktni sovutish jarayoniga yuborib, orgonik cho’tirgichlar 
yoki tuzli eritma bilan ishlov beriladi. Ekstraktdan barqaror 50% li ferment 
konsentratlari olish mumkin. Buning uchun yig’gich uskunasiga ekstrakt yuboriladi, 
qizdiriladi va vakum bug’latgichda bug’latilinadi. Tayyor ferment preparati 
qadoqlanadi va omborxonalarga jo’natilinadi. Bundan tashqari quyi oziqa muhitida 
mikroorgonizmlarni o’stirib ultrafiltrasiya uslubi orqali tozalangan ferment 
preparatlarini ham olish mumkin. 
Xozirgi kunda ko’plab tozalangan ferment preparatlari olish texnologik 
sxemalari yaratilgan bularga gomogenli va kristal holatdagi tozalangan ferment 
preparatlarini keltirish mumkin. Bunday uslublar turli mamlakatlarda ishlab turibdi 
va o’zining turli tuman texnologik uslublari bilan ajralib, turadi. Shuning uchun 
ushbu uslublarni hohlagan bittasini tanlab tozalangan ferment preparatlari olish 
mumkin. 

---