|
z
M
– uchun ishonchlilik koeffitsienti
f
ning qiymati 1,0 dan kichik, M
u
uchun esa 1,0 dan katta qabul qilinadi.
Agar sharoitlar (suv chuqurligi, daryo tubi gruntlari, kemalar qatnovi
va boshq.) uyg„un bo„lsa oraliq qurilmaning turg„unligi, ankerlar qo„yish
va posangilar joylashtirishdan tashqari, vaqtinchalik oraliq tayanch
4
o„rnatish bilan ham ta‟minlanishi mumkin. Bu usul yarim osma yig„ish
usuli deyiladi (rasm 11.11,a).
Ikki tomonlama tenglashtirilgan yig„ishda tayanch atrofi qurilishi
190
(obstroykasi) tugunidagi zo„riqish quyidagi formula orqali aniqlanadi:
,
)
(
5
,
0
)
(
5
,
0
1
1
'
2
fv
2
'
'
fv
'
'
'
'
'
c
c
Q
vl
c
a
g
l
v
c
a
g
e
P
fQ
i
fQ
k
i
i
i
fg
k
i
i
i
fg
T
(21.3)
bu formulalarda
l
–doimiy tayanchdagi tayanch qismi va uzun konsol
tarafidagi vaqtinchalik tayanchning tayanch tuguni orasidagi masofa;
fg
va
fg
,
𝑓𝑔
′
va
𝑓𝑝
′
– oraliq qurilmaning
g
va
g
′
, montaj va transport
jixozlari
va
′
larning ankerlash va konsol qismlari chegarasidagi xususiy
og„irliklari bo„yicha ishonchlilik koeffitsientlari;
g
va
g
′
– i
va
i
′
uchastkalari chegarasida oraliq qurilmaning og„irligi;
a
va
a
′
– uchastkalar
uzunligi, m da;
c
va
c
′
–uchastkalar markazlaridan tayanch markazigacha
bo„lgan masofa, m da;
l
1
va
l
k
– oraliq qurilmaning ankerlangan va konsol
qismlari uzunligi, m da;
fQ
– kran og„irligi bo„yicha ishonchlilik
koeffitsienti;
fp
– posangi yoki ankerdagi zo„riqish bo„yicha ishonchlilik
koeffitsienti.
Rasm 11.11. Oraliq qurilmani ag„darilishga qarshi turg„unligini tekshirish hisobiy
sxemalari: a–bir tomonlama yig„ishda; b–ikki tomonlama tenglashtirilgan yig„ishda; 1–
anker; 2–posangi; 3–kran; 4–vaqtinchalik oraliq tayanch; 5–tayanch qismlar
Osma usulda yig„ishda konsolning eng uzun holatida oraliq
191
qurilmalarning tayanch ustidagi kesimini albatta mustahkamlikka
tekshirish lozimdir. Agar bunda topilgan eguvchi moment oraliq
qurilmanining ekspluatatsiya paytidagi hisobiy momentidan katta bo„lsa,
unda bu kesimni plitada joylashtiriladigan zo„riqtirilgan armatura bilan
kuchaytirish zarurdir (rasm 11.12). Kuchaytirishning boshqa bir varianti –
vantli
1
tayanch romi
2
o„rnatishdir. Bunda vantlardagi zo„riqishlar montaj
jarayonida gidrodomkratlar
3
bilan regulirovka qilinadi. Montaj jarayonida
mustahkamlikni ta‟minlashning boshqa bir yo„li – konsol uzunligini
kamaytiradigan vaqtinchalik oraliq tayanch o„rnatishdir. Bu oraliq tayanch
ayni paytda ag„darilishga qarshi turg„unlikni va montaj paytidagi
mustahkamlikni ham ta‟minlaydi.
Rasm 11.12. Osma usulda yig„ishda tayanch
usti kesimi mustahkamligini ta‟minlash
usullari: 1–vantlar; 2–rom; 3–domkratlar;
4–montaj armaturasi; 5–ankerlar;
6–vaqtinchalik tayanch
Vaqtinchalik
tayanchlar, podmostlar kabi ko„prik inventar
konstruksiyalari (KIK) dan quriladi. Bu elementlar mustahkamligi yuqori
bo„lgan boltlar bilan birlashtirilgan legirlangan 15XCНД po„latidan
yasalgan quvursimon kesimga egadir. Bu elementlar sonini kamaytirish,
ularni chegaralanmagan holda past haroratli hududlarda qo„llash, montaj
vaqtini va sermashaqqatliligini qisqartirish imkonini beradi. Vaqtinchalik
tayanchlarning poydevori sifatida yog„och yoki temirbeton qoziqlar
qo„llaniladi.
Qirqilmagan va konsol oraliq qurilmalarning montaji (rasm 11.9 ga
qarang) konsolli kranlar СПK–65, konsol-shlyuzli kranlar (rasm 11.13 da
MСШK 2x50 ko„rsatilgan) yoki oraliq uzunligi 128m gacha bo„lgan
qirqilmagan oraliq qurilmalarni yig„ishga imkon beradigan kran-agregatlar
192
yordamida amalga oshiriladi.
Arkali oraliq qurilmalar uch sharnirli arka ko„rinishida quriladigan
arkali inventar krujalalar (AIK) ustida yig„iladi (rasm 11.14). Krujalalarni
bir tekisda yuklash maqsadida arka bloklari rasmda rim sonlari bilan
ko„rsatilgan tartibda navbatma-navbat qo„yiladi. Arka bloklari yuqorida
birlashgandan so„ng krujala arkaning qulfida joylashtirilgan tegishli
asboblar (ponalar, qumdonlar, domkratlar) bilan pastga tushiriladi
(raskrujalivanie) va undan keyin arka ust qurilmasi yig„iladi. Agar loyiha
bo„yicha arka va arka ust qurilmasining birgalikda ishlashi ko„zda tutilgan
bo„lsa, unda krujala oraliq qurilma batamom qurilib bo„lgandan so„ng
bo„shatiladi. Oraliq qurilma qayirlar chegarasida kozlovoy yoki minorali
kranlar bilan (rasm 11.14), o„zan chegarasida esa suzuvchi kranlar bilan
quriladi.
Rasm 11.13. MСШK–2x50 krani bilan qirqilmagan oraliq qurilmani montaj qilish:
1–kran fermasi; 2–oraliq qurilma bloki; 3–yig„ilayotgan oraliq qurilma;
4–shprengel ustuni; 5–shprengel tortqichi; 6–yuk telejkasi
193
Rasm 11.14. Arkali oraliq qurilmani yig„ish: a–kozlovoy kran bilan; b–minorali kran
bilan; v–kabel-kran bilan; g–kran tayanchi; 1–krujala; 2– pastga tushiradigan
(raskrujalivanie) asboblar; 3–arka bloklari; 4–kozlovoy kran; 5–arka elementi yuklangan
telejka; 6–ishchi ko„prikcha; 7–minorali kran; 8–kabel-kran; 9–yuk telejkasi; 10–kran
machtasi; 11–tortqich
Viaduklarni qurishda og„irligi 200kN gacha bo„lgan oraliq qurilma
elementlarini gorizontal va vertikal ko„chirilishini ta‟minlovchi kabel-
kranlarni
qo„llash
yaxshi
samara
beradi
(rasm
11.14,
v
).
Kombinatsiyalangan tizimli oraliq qurilmalar – oldindan zo„riqtirilgan
bikrlik to„siniga ega arka yoki qirqilmagan oraliq qurilmalar podmostlar
yoki ko„tarma ustida yig„ilib oraliqqa bo„ylama surilishi mumkin (rasm
11.15).
194
Rasm 11.15. Kombinatsiyalangan tizimli oraliq qurilmani insho etish: a–podmostlar
ustida yig„ish; b–ko„tarma ustida yig„ib oraliqqa bo„ylama surish; 1–arka bloki; 2–portal
krani; 3–podmostlar; 4–vaqtinchalik oraliq tayanch; 5–tormozlash polispasti; 6–oshib
o„tiladigan moslama; 7–tortuvchi polispast
Do'stlaringiz bilan baham: |
