Transport inshootlarini loyihalash va

p ep
p
red
p
p
p
b
A
A
A
A
A







                          (8.14) 
Tashqi yuklardan hosil bo„lgan kuchlanish esa quyidagicha aniqlanadi: 
,
'
'
1
W
red
b t
M


  bu  formulada 
𝑀
′′
  –  doimiy  va  vaqtinchalik  yuklardan 
(ishonchlilik  koeffitsientlarisiz)  hosil  bo„lgan  eguvchi  moment; 
W
red
  – 
siqilayotgan qirra keltirilgan kesimining qarshilik momenti. 

b1
va 

bt1
 larni (8.13)  ifodasiga qo„yib, darzbardoshlik sharti bo„yicha 
talab  qilingan  oldindan  zo„riqtirishning  armaturadagi  minimal  kattaligini 
aniqlash mumkin: 
.
'
'
4
,
0
'
,
1
1
W
A
A
A
A
A
R
red
pe
pe
red
p
p
ser
bt
bt
p







                               (8.15) 
Elementni tayyorlash paytida yuzaga keltirilgan armaturadagi oldindan 
zo„riqtirish turli sabablarga ko„ra kamayadi. Kuchlanishlarning yo„qotilishi 
armaturani tortish paytida hisobga olinishi kerak va bu kuchlanish tegishli 
zaxira bilan yuzaga keltirilishi kerak. 
Armatura  tirgakka  tortilganda  (turli  konstruksiyali  stendlar),  oldindan 
zo„riqtirilgan elementlardagi kuchlanishlar yo„qotilishining quyidagi turlari 
hisobga olinishi kerak: 

pf1
 
–beton kirishishdan (usadka) bo„lgan yo„qotish; 

pf2
 – beton oquvchanligidan (polzuchest) bo„lgan yo„qotish; 

pf3
 – po„latdagi kuchlanishlar relaksatsiyasidan bo„lgan yo„qotish; 

pf4
 – ankerlar deformatsiyasidan bo„lgan yo„qotish; 

pf5
  –  haroratlarning  bir  biridan  farqidan  (cho„zilgan  armatura  va 

---

133 
 
stendning haroratlarining har-hilligidan) bo„lgan yo„qotish; 

pf6
 – betonning tez yuz berdigan oquvchanligidan bo„lgan yo„qotish. 
Ko„rsatilgan yo„qotishlarning qiymatlari QMQ 2.05.03–97 “Ko„priklar 
va quvurlar” dan olinadi. 
Armaturani  tortish  jarayonida  uning  mustahkamligini  tekshirish 
stendda  yuzaga  keltiriladigan,  nazorat  (kontrol)  qilinadigan  kuchlanishlar 
deb  ataladigan  kuchlanishlar  aniqlangandan  so„ng  amalga  oshiriladi. 
Nazorat qilinadigan kuchlanishlar quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
,
1
R
m
p
p
pf
p
ps







 
bu  yerda 
R
p
 
–  armaturaning  hisobiy  qarshiligi; 
m
p
  –  mustahkamligi 
yuqori bo„lgan simli armatura uchun ish sharoiti koeffitsienti. 
Armaturadagi  kuchlanishlarning  yo„qotilishi  sezilarli  darajada  bo„lib, 
R
p
 ning 15 – 30% ni tashkil etadi. Beton kirishishidan va oquvchanligidan 
bo„lgan  yo„qotishlar  sekin  kechadi  va  ekspluatatsiyaning  2–3  yilidan 
so„ngra to„xtaydi. 
Armatura  betonga  tortilganda 

pf5
  hisobga  olinmaydi.  Bu  yerda 
qo„shimcha  ravishda  tortish  paytida  armaturaning  kanallar  devorlariga 
ishqalanishidan  kelib  chiqadigan  yo„qotishlar 

pf7
  ni  va bloklardan  tashkil 
topgan  konstruksiyalar  choklarining  siqilishidan  kelib  chiqadigan 
yo„qotishlar 

pf8
 ni hisobga olish kerak bo„ladi. 
Sterjenli  armaturali  to„sinlarda  oldindan  zo„riqtirishning  minimal 
qiymati 
