Transport inshootlarini loyihalash va

el,c
  –  elastik  siqilishdan 
armaturadagi  kuchlanishning  pasayishi; 

pg
, 

pv
  –  doimiy  va  vaqtinchalik 
yuklardan  hosil  bo„lgan  armaturadagi  kuchlanish;
 

blc
 
–  siqilgan  zona 
betonidagi  barcha  yo„qotishlardan  so„ng  qolgan  kuchlanish; 

bcg
, 

bkv
  – 
doimiy va vaqtinchalik yuklardan hosil bo„lgan betondagi kuchlanish; 
m
ap1
 
,  m
b1
 
–  armatura  va  beton  uchun  ish  sharoiti  koeffitsientlari.  Ular  ko„p 
marta  qaytariladigan  yukni  hisobga  oladi  va  kuchlanishlar  sikli 
assimetriyasi  koeffitsientlari 

  ga  bog„liq  bo„ladi; 
R
p
, 
R
b
  –  zo„riqtirilgan 
armatura va betonning hisobiy qarshiliklari. 
Ko„rsatilgan  kuchlanishlar  materiallar  qarshiligi  formulalari  bo„yicha 
kesimning keltirilgan xarakteristikalarini hisobga olib aniqlanadi. Kesimni 
keltirish  uchun  armatura  yuzalari  armatura  va  betonning  elastiklik 
modullari  nisbati 
n
1
  ga  ko„paytiriladi.  Rasm  8.16  da  betondagi 

bc,max
 
ifodasiga mos keladigan kuchlanishlar epyurasi ko„rsatilgan. 

---

129 
 
Doimiy yukdan siqilgan zona betonida hosil bo„lgan kuchlanish: 
,
'
'
g
x
I
M
red
bcg


 
 
Rasm 8.16. Oldindan zo„riqtirilgan to„sinni chidamlilikka hisoblash sxemasi:  
1 – betonda oldindan zo„riqishdan hosil bo„lgan kuchlanishlar epyurasi;  
2 – to„sinning o„z og„irligidan hosil bo„lgan kuchlanishlar epyurasi; 3 – vaqtinchalik 
yukdan hosil bo„lgan kuchlanishlar epyurasi 
 
bu  yerda 
M
g
‟
  –  hisoblanayotgan  kesimdagi,  doimiy  yuklardan 
ishonchlilik  koeffitsientlari  hisobga  olinmasdan  aniqlangan,  eguvchi 
moment; 
I
red
  –  kesimning  keltirilgan  inersiya  momenti; 
x
‟
  –  kesimning 
og„irlik markazidan yuqori qirragacha bo„lgan masofa. 
Vaqtinchalik  yukdan  betonda  hosil  bo„lgan  kuchlanish 

bcv
  ham 
o„xshash tarzda aniqlanadi. Betonga oldindan berilgan kuchlanish quyidagi 
formula bo„yicha aniqlanadi: 
,
'
'
'
1
'
'
1
'
'
pl
1
x
I
e
A
e
A
A
A
A
red
p
pl
p
p
pl
p
red
p
p
p
bc









 
bu  yerda 
A
p

pl
  va 
pl
p
'
'


  –  oldindan  kuchaytirish  zo„riqishlari; 
A
red 
– 
kesimning  keltirilgan  yuzasi; 
e
p
 
va
  e
p
‟
  –  ostki  va  ustki  armaturalarning 
kesim og„irlik markaziga nisbatan ekssentrisitetlari. 
Armaturasi  betonga  tortilgan  konstruksiyalar  uchun,  zo„riqtirilgan 
armaturani  hisobga  olmasdan,  tutamlar  uchun  qoldirilgan  kanallar 
yuzasidan kuchsizlangan kesim geometriyasi qabul qilinadi. 

---

130 
 
Doimiy yukdan armaturada hosil bo„lgan kuchlanish: 

𝑝𝑔
=
𝑀
𝑔
′
𝐼
𝑟𝑒𝑑
 𝑕
𝑜
− 𝑥
′
 𝑛
1
.
 
Bu formuladagi barcha kattaliklar yuqorida ko„rsatib o„tilgan. 
Vaqtinchalik  yukdan  armaturada  hosil  bo„lgan  kuchlanish 

pv
  ham 
o„xshash  tarzda  aniqlanadi.  Armaturadagi  kuchlanishning  elastik 
siqilishdan  pasayishi: 
,
1
c
el,