Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

YELKA ARTERIYASI 

 

Yelka arteriyasi.  

1-a.brachialis; 2-n.ulnaris;  

3-n.medianus; 4-sulcus bicipitalis medialis; 

 5-m.bicipitis brachii;  

 

Yuqorida  ko‘rsatib  o‘tilganidek,  a.  axillaris  qo‘ltiq  osti  bo‘shlig‗idan  yelkaga 

o‘tishi bilan a. brachialis deb atala boshlaydi. A.brachialis ning Yuqori chegarasi (m. 

latissimus  dorsi ning  pastki  chegarasi)  m.  latissimus  dorsi  bilan  m. teres  major  ning 

pastki  muskul  tutamlari  (qirrasi)ni  chegaralab  turadi.  A.  brachialis  yelka  sohasida 

sulcus  bicipitalis  medialis  bo‘ylab  tirsak  chuqurchasiga  boradi,  bu  yerda  arteriya 

lacertus  fibrosus  bilan  oldindan  o‘ralgan  bo‘ladi.  A.  brachialis  tirsak  chuqurchasida 

collum  radii  (a.  radialis  a.  ulnaris)ga  yaqinlashganda  ikki  arteriyaga  bo‘linadi.  A. 

brachialis  sulcus  bicipitalis  medialis  da  n.  medianus,  n.  radialis,  n.  ulnaris,  n. 

musculocutaneus  v.  brachialis  bilan  birga  joylashadi.  Bir  juft  yelka  venalari  a. 

brachialis  ning  ikki  tomonidan  yo‘nalgan  bo‘ladi.  N.  radialis,  n.  ulnaris,  n. 

---

 

439 

musculocutaneus lar yelka arteriyasining boshlanish qismida birga bo‘lib, keyinchalik 

uzoqlashadi. N. medianus yelkaning Yuqorisida, arteriyaning lateral tomonida bo‘lsa, 

o‘rta  qismiga  kelganda  a.  brachialis  ning  old  tomoniga,  so‘ngra  arteriyaning  medial 

tomoniga o‘tib oladi. Yelka arteriyasidan quyidagi tarmoqlar ajralib chiqadi: 

1. A. b  r a  ch  i a  l i s  yelka  muskullariga  rami  musculares  tarmoqlarini beradi. 

Arteriya poyasidan yelka suyagiga bir qancha mayda shoxcha aa. nutriciae humeri lar 

ham chiqadi.  

2.  Y  e  l  k  a  n  i  n  g  ch  u  q  u  r  a  r  t  e  r  i  y  a  s  i  (a.  profunda  brachii)  yelka 

arteriyasidan chiqib n. radialis bilan birga canalis humeromuscularis dan yo‘nalib bir 

qancha  tarmoqlarga  bo‘linadi:  a)  aa. diaphyseos humeri  –  yelka  suyagiga  boradigan 

arteriya  yelka  suyagini  qon bilan ta‘minlaydi; b)  a.  collateralis  media  o‘rtadagi  Yon 

arteriya,  m.  triceps  brachii  o‘rtasidan  o‘tadi  va  a.  interossea  recurrens  (bilak 

arteriyasining tarmog‗i) bilan anastomozlashib rete articulare cubiti ni hosil qilishda 

qatnashadi; d) a. collateralis radialis bilak suyagi tomonidagi  Yon arteriya – septum 

intermusculare laterale ni teshib, sulcus cubitalis anterior lateralis tomonga boradi. A. 

recurrens  radialis  (a.  radialis  ning  tarmog‗i)  bilan  anastomozlashib,  yelkaning  uch 

boshli muskuliga tolachalar beradi va rete articulare ni hosil qiladi. 

3. T i r s a k s u y a g i t o m o n i d a g i u s t k i y o n a r t e r i y a (a. collateralis 

ulnaris  superior)  yelkaning  o‘rta  qismidan  chiqib  n.  ulnaris  bilan  birga  septum 

intermusculare  medialis  ostidan  epicondylus  medialis  orqa  tomonga  keladi  va  a. 

recurrens ulnaris posterior (a. ulnaris) tarmog‗i bilan anastomozlashadi. 

4. A. c o l l a t e r a l i s u l n a r i s i n f e r i o r tirsak suyagi tomonidan o‘tgan 

pastki Yon arteriya, yelka arteriyasining distal bo‘lagidan chiqib, a. recurrens ulnaris 

anterior  (a.  ulnaris)  bilan  anastomozlashadi.  A.  collateralis  ulnaris  inferior  qo‘shni 

muskullarga  tolalar  beradi,  septum  intermusculare  mediale  ni  teshib  o‘tib,  rete 

articulare cubiti ni hosil qilishda qatnashadi.