qismi, ovqat dastlab shu bo‘shliqda qabul qilinib, tishlar vositasida maydalanadi va
so‘lak yordamida namlanadi va kimyoviy parchalanish boshlanib, me‘daga o‘tkazish
Og‗iz bo‘shlig‗i og‗izning kirish qismi – dahlizi (vestibulum oris) va xususiy
durum; 5–palatum molle; 6–uvula; 7–commisura labiorum; 8–bucca; 9–isthmus
faucium; 10–labium inferius; 11–sulcus mentolabialis; 12–arcus dentalis inferior; 13–
340
O g‗ i z d a h l i z i old tomondan Yuqori va pastki lablar, Yon tomondan lunjlar,
orqa tomondan Yuqori va pastki jag‗ tishlar hamda milklar bilan chegaralanadi.
Lablar (labia oris) tashqi tomondan teri, ichki tomondan shilliq parda bilan
qoplanib, uning asosini lablarning aylanma joylashgan mimika muskuli (m.
orbicularis oris) tashkil etadi. Tepa va pastki lablar o‘rtasidagi yoriq og‗izga kirish
teshigi (rima oris) deb ataladi. Lablarning shilliq qavatida juda ko‘p bezlar
joylashgan. Lablarning shilliq qavati tishlarni o‘ragan milklargacha (gingiva) davom
etib, markaziy qismida Yuqori va pastki burmalar (frenulum labii superior et
inferioris) ni hosil qiladi.
Lunj (buccae) lablarning bevosita davomi bo‘lib, uning chuqur qatlamida yog‗
qavatlari, shilliq pardasida esa mayda bezchalar joylashgan. Og‗iz dahlizi lunj
vositasida (oziq tish orqasida) xususiy og‗iz bo‘shlig‗iga qo‘shiladi.
Xususiy og‗iz bo‘shlig‗i –cavitas oris propria ni berk turganda ikki Yon va old
tomondan tishlar chegaralaydi. Yuqori devorini qattiq va Yumshoq tanglay hosil
qiladi hamda burun bo‘shlig‗ini og‗iz bo‘shlig‗idan ajratib turadi. Og‗iz bo‘shlig‗i
(tubi)ni pastki jag‗ diafragmasi (diaphragma oris), bir juft m. mylohoideus berkitib
turadi. Og‗iz bo‘shlig‗ining shilliq pardasida mayda bezlar ko‘p joylashgan.
Tanglay (palatum) ikki qism (qattiq va Yumshoq tanglay)dan iborat: qattiq
tanglay – palatum durum Yuqori jag‗ning tanglay o‘sig‗i bilan tanglay suyagining
ko‘ndalang (gorizontal) o‘siq bilan birlashishidan hosil bo‘lgan. Uni o‘rab turgan
shilliq pardasida bezlar ko‘p uchraydi.
Yumshoq tanglay (palatum molle) muskullardan iborat bo‘lib, orqa tomoni
halqumga osilib turadi. Uning o‘rtasida tilcha – uvula joylashgan. Qattiq tanglay
shilliq pardasi Yumshoq tanglayga bevosita davom etadi. Yumshoq tanglaydan
oldinda til tanglay ravog‗i – arcus palatoglossus, orqada tanglay halqum ravog‗i –
arcus palatopharyngeuslar bo‘ladi. Bu ravoqlar orasida mo‗rtak bo‘shlig‗i bo‘lib,
tanglay mo‗rtagi – tonsilla palatina joylashgan. Mo‗rtak anatomik tuzilishi jihatidan
341
limfo-epitelial to‘qima, uning kattaligi vertikal yo‘nalishda 20–25 mm, old-orqa
yo‘nalishda 15–20 mm, ko‘ndalangiga 12–15 mm ni tashkil qiladi.
Yumshoq tanglay tarkibiga quyidagi muskullar kiradi:
Do'stlaringiz bilan baham: