Toshkent farmasevtika instituti toksikologik kimyo kafedrasi

Fenotiazin hosilalarini ajralmadan YUQX usulida tozalash va aniqlash
Ajralmaning bir qismi issiq havo oqimida quriguncha porlatiladi. Qoldiqni 0,2-0,5 ml xloroformda eritiladi va 2ta YUQX plastinka start chizig‘iga belgilangan nuqtalarga kapillyar naycha yordamida o‘tkaziladi. Tekshiruvchi namuna qatoriga albatta aminazin standart guvoh eritmasi yoki boshqa taxmin qilinayotgan fenatiazin hosilasi eritmasi tomiziladi. Xromatografik plastinkaning bittasi (1) benzol – dioksan - 25% NH₄OH ning 60:35:5 nisbatdagi sistemasini saqlagan to‘yintirilgan kameraga, ikkinchisi esa (2) etilatsetat-atseton va 25% NN₄OH ni etil spirti bilan 1:1 aralashmasi-50:45:4 nisbatdagi sistema saqlagan kameraga tushiriladi. Plastinkadagi dog‘larni aniqlash uchun konsentrlangan sulfat kislotasi va etanol 1:9 aralashmasi purkaladi yoki Marki reaktividan kapillyar naychi yordamida tomiziladi.
YUpqa qatlam xromotografik tahlil bo‘yicha olingan natijalar jadvalda keltirilgan.
Ayrim fenotiazinlarni YUQX tahlil natijalari.

№	Moddalar	Rf st aminazin bo‘yicha		Dog‘lar rangi
		Sistema 1	Sistema2	H2SO4 + etanol 9:1	Marki reaktivi
1	Aminazin	1	1	to‘q qizil	to‘q qizil
2	Diprazin	0,74	2,9	to‘q qizil	to‘q qizil
3	Denizin	2,1	2,9	qizil	qizil
4	Propazin	1,3	1,08	qizil	qizil
5	Levomepromazin	1,56	1,87	ko‘k	ko‘k
6	Mepazin	1,47	1,60	qizil	qizil
7	Triftazin	0,48	0,26	qizil	qizil
8	Etaperazin	0,34	0,48	to‘q qizil	to‘q qizil
9	Frenolon	1,71	3,21	qizil	qizil

YUpqa qalam xramatografik tahlil natijalarini baholashda, dog‘lar Rfst qiymatini aniqlashdan tashqari, boshqa dog‘larni hosil bo‘lishiga ham ahamiyat qilinadi. Xromatogrammada qo‘shimcha dog‘lar hosil bo‘lsa, geptanli alikvotni ikkinchi qismini YUQX usulida tozalash shart. Qo‘shimcha moddalar yo‘q degan xulosaga kelinsa, ikkinchi qismni tozalamasdan porlatib qoldiqdan qo‘shimcha reaksiyalar va miqdoriy tahlil o‘tkaziladi.
Xromatografik tozalash uchun qoldiq eritmasi xromatografik plastinka start chizig‘iga chiziq bo‘ylab tomiziladi, yoniga guvoh eritma tomiziladi va 1 yoki 2-sistemada xromatografik jarayon o‘tkaziladi. Dog‘ zonasi guvoh eritma zonasiga reaktiv tomizish bilan aniqlanadi.
Reaktiv tomizilmagan qismdan sorbent skalpel yordamida qirib olingach etanol va 25% NH₄OH 1:1 nisbatdagi aralashmasida elyuatsiya qilinadi. Elyuat filtrlab quriguncha porlatiladi va sifat hamda miqdoriy tahlil o‘tkaziladi.