Toshkent davlat yuridik universiteti

 
 
 
 
 
 
 
 
2-BOB. YER HUQUQINING MANBALARI  
 
Yer huquqi manbalarining tushunchasi, xususiyatlari va tizimi. Yer 
huquqining 
konstitutsiyaviy 
asoslari. 
O‘zbekiston  Respublikasi 
qonunlari  -  yer  huquqining  maxsus  manbasi  sifatida.  Qonun  osti 
me’yoriy hujjatlarning yer huquqidagi tutgan o‘rni va ahamiyati 
 

---

28 
 
Yer huquqi manbalarining tushunchasi,  
xususiyatlari va tizimi 
 
Tabiat va jamiyat tizimidagi o‘zaro munosabatlarni tartibga solishda 
boshqa  fanlar  qatorida  yer  huquqining  ahamiyati  beqiyosdir. 
Hammamizga  ma’lumki,  yer
, 
yer  osti  boyliklari,  suv,  o‘simlik  va 
hayvonot  dunyosi  va  boshqa  tabiat  obektlari  tizimida  yer  asosiy  resurs 
bo‘lib  xizmat  qiladi.  Shuning  uchun  ham  yerlarni  muhofaza  qilish, 
ulardan oqilona foydalanishga har bir jamiyatda alohida e’tibor beriladi. 
Yer huquqi huquq tizimining ham alohida ajralmas tarkibiy qismidir.  
 
Har  bir  fan,  huquq  sohasi  o‘z  manbalariga  ega  bo‘lib,  ushbu 
manbalar  asosida  rivojlanganidek,  mamlakatning  oliy  vakillik  organi 
hamda  vakolatli  idoralari  tomonidan  qabul  qilingan  normativ-huquqiy 
hujjatlar yer huquqining
 manbalari
 bo‘lib hisoblanadi.  
 
 
Shuni  alohida  ta’kidlash  joizki,  har  qanday  yerga  tegishli  bo‘lgan 
huquqiy hujjat manba bo‘lib xizmat qilmaydi. Yer  huquqining manbasi 
sifatida  qaralayotgan  huquqiy  hujjat  quyidagi  talablarga  javob  berishi 
kerak: 
1.
 
Vakolatli davlat organlari tomonidan qabul qilinganligi; 
2.
 
Belgilangan doirada majburiy ahamiyat kasb etishi; 
3.
 
Yerdan  oqilona  foydalanish  va  muhofaza  qilish  qoida-talablarni 
belgilashi; 
4.
 
Rasmiy  shakl,  tuzilish,  amal  qilish  muddatlari  va  boshqa 
atributlarga ega bo‘lishi, hokazo.  
 
Yer  huquqining  manbalari  deganda  yerga  oid 
huquqiy  munosabatlarni  tartibga  soluvchi  qoida 
talablardan iborat bo‘lgan, yerdan oqilona foydalanish va uni muhofaza 
qilish, tuproq unumdorligini tiklash va oshirish, tabiiy muhitni asrash va 
uni  muhofaza  qilish,  yuridik  va  jismoniy  shaxslarning  yer 
uchastkalariga  bo‘lgan  huquqlarini  himoya  qilishni  ta’minlash  bilan 
bog‘liq  ijtimoiy  munosabatlarni  tartibga  solishda  xizmat  qiladigan 
qonunchilik hujjatlari tushuniladi
 
Esda tuting! 
 
Yer  munosabatlarini  tartibga  soluvchi  konstitutsiyaviy  qoidalar, 
O‘zbekiston  Respublikasi  qonunlari,  O‘zbekiston  Respublikasining  
Prezidenti hamda Vazirlar Mahkamasining farmon va qarorlari, maxsus 

---

29 
 
vakolatli  davlat  boshqaruv  organlari  hamda  mahalliy  davlat  hokimiyat 
organlarining  me’yoriy  hujjatlari  yig‘indisi  yerga  oid  qonunchilik 
hujjatlari tizimini tashkil etadi.