Toshkent davlat yuridik universiteti

O‘zbekiston Respublikasi qonunlari-yer huquqining  
maxsus manbasi sifatida 
 
O‘zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  qoida-talablari  va 
tamoyillari asosida yerdan oqilona foydalanish va uni muhofaza qilishni, 
tuproq unumdorligini tiklash va oshirishni, tabiiy muhitni asrash va uni 
muhofaza  qilish,  yuridik  va  jismoniy  shaxslarning  yer  uchastkalariga 

---

33 
 
bo‘lgan  huquqlarini  himoya  qilishni  ta’minlash  bilan  bog‘liq  ijtimoiy 
munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan qonunlar qabul qilinadi.  
Asosiy  qonunimizda  davlatning  yerga  oid  siyosatining  asosiy 
yo‘nalashlari belgilansa, ushbu konstitutsiyaviy qoidalarga mos ravishda 
qabul  qilinadigan  qonunlarda  yerdan  oqilona  foydalanish  va  uni 
muhofaza  qilish,  tuproq  unumdorligini  tiklash  va  oshirish,  yuridik  va 
jismoniy  shaxslarning  yer  uchastkalariga  bo‘lgan  huquqlarini  himoya 
qilishni  ta’minlash,  yer  resurslaridan  oqilona  foydalanishning  talablari, 
mexanizmi mustahkamlanadi.  
Mustaqillik  sharofati  tufayli  davlatimiz  o‘z  hududidagi  yer 
boyliklaridan  samarali  va  oqilona  foydalanish  imkoniyatiga  ega  bo‘ldi. 
Yerdan  samarali  va  oqilona  foydalanish  uchun  ilmiy  asosda, 
agromeliorativ,  agrotexnik  qoidalarga  rioya  qilish  bilan  bir  qatorda 
undan foydalanishni tashkiliy-huquqiy jihatlari alohida belgilab qo‘yish 
muhim ahamiyat kasb etar edi.  
Shunday  qilib,  yer  O‘zbekiston  Respublikasining  umummilliy 
boyligi bo‘lib, yer bilan bog‘liq munosabatlar O‘zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasidan  tashqari,  Fuqarolik  kodeksi,  Yer  kodeksi,  Jinoyat 
kodeksi,  Ma’muriy  javobgarlik  to‘g‘risidagi  kodekslari  hamda 
mulkchilik,  suv,  o‘rmon,  yer  osti  boyliklari,  tabiatni  muhofaza  qilish, 
muhofaza etiladigan tabiiy hududlar to‘g‘risidagi qonunlar
 
bilan tartibga 
solinadi.  
Hozirgi  kunda  yerga  oid  siyosatni  belgilovchi  O‘zbekiston 
Respublikasi  qonunlari  murakkab  tizimga  ega  bo‘lib,  yer-huquqiy 
munosabatlarni tartibga solishda o‘rniga qarab quyidagi turlarga bo‘lish 
mumkin: