Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

16.4. Bug’ turbinasining quvvati va f.i.k.


Turbinadagi isroflar. Bug’ turbinasida ishlab bo’lgan bug’ning tekshirilayotgan chiqish tezligidagi isroflardan tashqari foydali ishni kamaytiradigan isroflar ham bo’ladi. bug’nday isroflar tashqi va ichki isroflarga bo’linadi.
Ichki isroflar turbinaning bug’ oqib o’tadigan qismida vujudga keladi va foydalaniladigan issiqlik pasayishini kamaytiradi. Ular jumlasiga quyidagilar kiradi:
l. soplolarda va turbinaning ish qanotlarida bug’ jarayonchasining devorga ishqalanishi, uyurmalanishi va xokazolar tufayli kinetik energiyaning isrof bo’lishi. Lekin aktiv turbinalarda bug’ energiya issiqlikka aylanadi va jarayonning oxirida bug’ning entalpiyasini bir oz oshiradi;
2. ish qanotlari bilan turbina korpusi orasidagi, bosim bosqichlari bor aktiv turbinalarda diafragma bilan val orasidagi ichki tirqishlardan, reaktiv turbinalarda radial tirqishlardan bug’ning sizib chiqishi tufayli bo’ladigan isroflar;
3. bug’ning namligi tufayli kondensatsion turbinalarning oxirgi bosqichlarida bo’ladigan isroflar. Namlik zarralarining zichligi quruq bug’ zarralarining zichligidan katta bo’ladi. Ularning nisbiy tezligi qanotlarning bug’ kiradigan qirrasiga urinma bo’ylab yo’nalmaydi. Suyuqlik zarralari qanotlarning devorlariga urilib, rotorning aylanishini sekinlashtiradi va qanotlarda olinadigan ishni kamaytiradi.
Tashqi isroflar jumlasiga quyidagilar kiradi:
1. turbina korpusi bilan undan chiqib turgan ish valining chekkalari orasidagi tirqishlar orqali bug’ning sizib chiqishida bo’ladigan isroflar. Korpus ko’zalmas, val esa aylanib turadigan bo’lgani uchun val bilan korpus orasida ma׳lum darajada tirqish qoldiriladi, shu tirqish orqali bug’ning ozgina qismi sizib chiqadi. Bug’ isroflar, ravshanki, bug’ning entalpiyasiga ta׳sir etmaydi, balki uning umumiy sarfini bir oz ko’paytiradi, holos.
2. mexanik isroflar, bug’lar turbinaning tayanch va tirak podshipniklarida ishqalanishni yengishga energiyaning sarflanishi, boshqarish sitsemasini harakatga keltirish uchun energiyaning sarflanishi va boshqalardan iborat bo’ladi.