Pedagogik psixologiya

Biroq har qanday kishi ham o`qituvchi bo’laverishi mumkinmi?

Kasbni egallashda va o`qituvchining kelgusidagi faoliyatida moyillik yoki, ba'zan aytganlaridek, iste`dod muayyan ahamiyatga egami yoki yoqmi? Shu kabi masalalar matbuotimiz saxifalarida tez-tez muxokama qilinib turadi.

Aftidan, pedagogik faoliyatiga nisbatan layoqatli kishigina tez orada o`z ishining ustasi bo`lishi mumkin. Ammo biz moyillik va layoqatli kishining tug`ma initilish natijasi deb emas, balki hayot sharoitlari ta'sirida paydo bo`lgan faqat pedagogik faoliyat bilan shugullanishiga intilishining natijasi deb bilamiz. Bu moyilliklar ba'zan ancha barvaqt paydo bo`lishi ham maktabda ukib yurgan kyezlaridayok o`qituvchilik mehnatiga nisbatan barkaror qiziqish, bolalar bilan tarbiyaviy ishlar olib borishga intilish tarzida namoyon bo`lishi mumkin. Biroq ko`pgina shundayham bo`ladiki, bu intilish o`qituvchilik kasbini egallash jarayonida pedagogika o`quv yurtida ukib yurgan vaqtida uygonadi. Bunda profyessor o`qituvchilarning ilxombaxsh mehnati, pedagogik faoliyatining nazariyasi va amaliyoti bilan chuqurroq tanishtirishlari, pedagogik amaliyotini utash vaqtida ta'lim-tarbiyaviy ishlardagi muvaffakiyatlari kabilar talabalarda o`z kasbiga qiziqish va moyillikning uygonishiga sababchi bo`ladi.

F.N.Globolin ta'kidlashicha, pedagogik qobiliyatlar miste`dodning alohida bir turidir.ba'zi qobiliyatlarda ukiutvchining o`quv predmetiga va o`quvchilarga bilimlar berish jarayoniga bo`lgan munosabati ifodalansa, boshqalarida o`qituvchining bolalarga bo`lgan munosabati ifodalanadi. Masalan o`quv materialini bolalraga qiziqirali va tushunarli tarzda bayon qilish, o`quvchini o`quv materiallariyaxshi o`zlashtirib olish va uni qaytadan esga tushurishga ishontirish, bilimlarni hayot bilan, amaliyot bilan boglay bilish qobiliyatlari asosan ukiutvchining o`zi uqiyotgan jarayonga shuningdek o`quvchilarga bilimlar berish jarayoniga bo`lgan munosabatini ifodalaydi.

N.D.Lyevitov o`zining bolalart psixologiyasi pedagogik psixologiya dori qo`llanmasida muhim pedagogik qobiliyatlar sifatida quyidagilarni keltiradi.

1. O`qituvchilarga bilim berish qobiliyati, bunga avvalo, materialni aniq, qisqa va qiziqaril bayon qilish yo`li bilan erishiladi.

2. O`quvchini tushunish.

3. Tafakurning mustaqilligi va ijodiyligi.

4. Xozirjavoblik yoki tez va aniq faxmlash.

5. Vaqtni aniq rejalashtirish va undan to`g`ri foydalanish, o`quvchilarni doimo nazorat qilish, sinf faollarini ajrata olish va uyushtirish, sinf jamoasining jipslashtirish ko’nikmalarida ifodalanadigan tashkilotchilik qobiliyatlari.

Fanga va bilim olishga bo`lgan iishtiyoq o`z bilmlarini boshqalarga berishga intilish va bolalarni samimiy ravishda sevish kabilarning garmonik holda uygunlashuvigina ukiutvchi shaxsining – pedagogik ishi ustaisning kiyofasini ko`rsatishi mutloka ravshan.