O`zbekston respublikasi

MAVZU: MIYA STVOLI (O`ZAGI) VA UNI STATOKINETIK REFLEKSLARNI AMALGA OSHIRISHDAGI ROLI. ORALIQ MIYA, PO`STLOQ OSTI TUZILMALARI VA BOSH MIYA YARIM SHARLAR FIZIOLOGIYASI.
Mustaqil tayyorlanish uchun savollar: Uzunchok miya, uni tuzilishi, vazifalari. Varoliev kuprigi, uni tuzilishi, vazifalari. Keyingi miya reflektor faoliyati. Urta miya. Urta miya yadrolari funktsiyasi. Detserebratsion rigidlik. Miyacha tuzilishi, vazifalari. Oralik miyaga kanday strukturalar kiradi? «Ko`ruv dumbogi» deb atalishi to`grimi? Ko`ruv dumbogi yadrolarini Lorento de No kanday guruhlarga bo`lgan? Kanday analizator yo`li ko`ruv dumbogidan utmaydi? Gipotalamus kanday vazifani bajaradi? Gipotalamus kanday efferent yadrolardan iborat? Nima sababdan gipotalamo-gipofizar sistemasi deyiladi? Striopallidar sistemasi nima, kanday vazifalarni bajaradi? Limbik sistemaga kanday strukturalar kiradi va kanday vazifalarni o`taydi. Bosh miya yarimsharlari assimmetriyasi nima? Yarim sharlar po`stlogi vazifasi nimalardan iborat? Bosh miya yarimsharlardagi sensor va motor zonalari.
1 - ish. Dengiz chuchkasida statik va statokinetik
reflekslarni kuzatish
Ishning borishi: a) Hayvonlarda to`grilanish reflekslari. Dengiz chuchkasini orqasi bilan qo`yiladi. Uni hatti harakatlari kuzatiladi, to`grilanish reflekslari kuzatiladi va ularni refleks yoylari tushuntiriladi.
b) Dengiz chuchkasida lift reflekslari. Dengiz chuchkasi tahtachaga qo`yiladi tezlik bilan bir necha bor yukoriga ko`tariladi va pastga tushiriladi. Ko`tarilish va tushirilish ohirida oyok muskullari tonusi kuzatiladi.
v) Bosh nistagmi. Dengiz chuchkasi Jukovskiy stulchasiga joylashtiriladi va aylantiriladi. So`ngra holatini kuzatiladi.

Natija va rasm.

Xulosa.
2 - ish. Baqa miyachasini bir tomonlama buzish

Ishning borishi: Baqaning bosh miyasi ochilib, kichkina nozik nashtar bilan miyacha urtasidan kesib, bir tomoni olib tashlanadi. Baqa harakatlari suv kuyilgan idishda kuzatiladi. Ba'zan uz uki atrofida aylanma harakat qilishi mumkin.
Natija va rasm.
Xulosa.
3 - ish. Odam miyacha reflekslarini kuzatish
Kul va oyoklarni kaltirashi va aniq bo`lmagan harakatlarni klinikada ataksiyani aniqlashda qo`llaniladigan sinovlar mavjud. Bo`larga: Barmoq burun, Barmoq-Barmoq, tizza tovon, romberg vaziyati va boshqalar kiradi. Barmoq burun sinovida ko`rsatkich Barmoq bilan kuz yumuk holda burunni uchiga tekkizish kerak. Barmoq Barmoq sinovida esa, har ikkala ko`rsatkich Barmoqlarni bir-biriga kuz yumuk holda tekkizish kerak. Tizza tovon sinovida esa yotgan holda bir oyokni tovoni bilan ikkinchi oyokni tizzasiga etkazish kerak. Romberg sinovida tik turgan holda kuzlarini yumib kullarini oldinga uzatib (Barmoqlar bir-biriga tekkizmasdan turish kerak), turgan holda Barmoqlar ustiga qogoz yoki engilrok narsa kuyilsa kulni kaltirashi seziladi.

Natija va rasm.

Xulosa.
4 - ish. Baqa bosh miyasi kismlarini galma-gal kesish
Ishning borishi: Baqani dokali salfetkasinga urab, bosh qismi erkin koldiriladi. Bosh qismida 1,5 sm uzunlikda T simon qilib kesiladi, kesmani burun teshikchalari orqasidan urta liniya buylab kilinadi. Terini ikki tomonga qaytarib qo`yib, bosh suyagi ochiladi. Qaychi bilan bosh suyagi ehtiyotkorlik bilan olib tashlanadi. Qon ketishini pahtali tampon bilan tuhtatiladi.
a) Bosh miya yarimsharlarini olib tashlash. Pichok bilan perpendikulyar kesma qilib, pintset yordamida yarimsharlari olib tashlanadi va teri yopib qo`yiladi. So`ngra baqa tahta plastinkasiga qo`yiladi va uni holati, harakat qilishi kuzatiladi (jomchaga suv tuldirilib, uni harakatini kuzatish mumkin), baqani orqasi bilan kuyilib avvalgi holatiga qayta olishi yoki qayta olmasligi kuzatiladi.
b) Bosh miya yarimsharlari olib tashlangan va urta miyasi bir tomonlama olib tashlanadi. Yukoridagi a) punktda ko`rsatilgandek kuzatiladi.
v) Bo`l'bar baqa. Pichok bilan urta miya tulik olib tashlanadi. Kuzatish 10 minutdan So`ng boshlanadi. So`ngra bo`l'bar baqa normal baqa va a), b), punktdagi holatlar bilan takkoslanadi.
g) Spinal baqa. Uzunchok miya miyacha olib tashlanadi. Spinal baqani holati kuzatiladi.

Natija va rasm.

Xulosa.

5 - ISh. ЭЭG. Эlektroentsefalografiya.
Ishning borishi: Odamning ЭЭG sini yozib olish uchun boshning terisiga mahsus tok o`tkazuvchi pasta hlorid natriy eritmasi shimdirilgan salfetka kuyilib, unga elektrod urnatiladi. Эlektrodlarni tekshiriluvchi oldiga kuygan maqsad va vazifalariga qarab ihtiyoriy ravishda joylashtirishi mumkin, lekin kuprok 10-20 deb ataladigan sistema (Jasper I.H. 1954) keng tarkalgan. Bu sistemada kanshar va ensa dumbokchasi qabo`l kilingan. Ularni boglovchi shartli chizik buylama yukni hosil qiladi. Tashkil etishi yo`llarini tutashtiruvchi tepadagi nukta orqali utuvchi buylama tokni teng bo`laklarga bo`luvchi shartli chizik ko`ndalang tokni hosil qiladi. Buylama tok kanshardan ensa dumbokchasiga bo`lgan chizikning umumiy uzunligini protsentlarda ifodalanadigan bo`laklarga bo`ladi. Birinchi va ohirgi elektrodlar boshlangich nuktadan boshlab bu chizikning umumiy uzunligini 10% teng bo`lgan masofadagi oraligiga urnatiladi. Ja'mi buylama yuk buylab 5 ta elektrod joylashadi. Ko`ndalang tok buylab elektrodlar joylanishi ham huddi shu yo`l bilan aniqlanadi. Boshqa elektrodlar esa asosiy tok chiziklarining boshlanishiga moslab bir qator joylashtiriladi.
ЭЭG ritmlarining yahshi ifodalanishi miyaning aktivlik darajasini aks ettiradi. ЭЭG da 5ta ritmni qayd qilish mumkin . Yana chakirilgan potentsiallar usuli ham qo`llaniladi.

Natija va rasm.

Xulosa.