O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

14-BOB. XVIIIASRNING 2-YARMI VA XIX ASRNING 
1-YARMIDA XIVAXONLIGI
14.1. XIVA XONLIGIDA QO‘NG‘IROTLAR SULOLASINING 
HOKIMIYAT TEPASIGA KELISHI
Oo'na’irotlar sulolasiriina hokimivat tepasiaa kelishi.
 Xiva xonligidagi 
siyosiy vaziyat hukmron tabaqalarning urushlari va qabilalar o'rtasidagi 
mojarolarni to'xtatishga qodir bo'lgan kuchli markaziy hokimiyatning bar- 
po etilishini taqozo etardi. Bunday hokimiyatni barpo etishga qodir kuch 
sifatida maydonga o'zbeklarning qo‘ng‘irotqabilas¡chiqd¡. Bu zaruriyat- 
ning natijasi o'laroq XVIII asrning 60-yillaridan Xivaxonligida hokimiyat­
ni qo‘ng‘irot qabiiasi boshliqlari asta-sekin o‘z qo'llariga ola boshladilar.
Yirik zodagonlar va ruhoniy tabaqaning madadiga tayangan 
qo‘ng‘irotqabilasining yo lboshchisi Muhammad Amin 1761-yili inoq- 
lik lavozimiga koíarilgan. U turkmanlarning yovmut va chovduz qa- 
bilalariga qarshi kurash olib borgan. Biroq u dastlab muvaffaqiyatsiz- 
likka uchrab, Buxoroga - Doniyolbiy otaliq yoniga ketadi. Turkman 
qabilalari Xorazmni egallab, Hazorasp, Xonqa, Urganch, Kat, Sho- 
hobod shaharlarini xonavayron qiladiiar. Ocharchilik va vabo tarqalib, 
o'zbeklar Orol va Buxoroga ketishga majbur bo'ladilar. 1770-yili Mu­
hammad Amin inoq Buxorodan qaytib kelib, yovmutlarga qarshi kurash- 
ni uyushtiradi va ularni Xorazmdan haydab chiqaradi.
Muhammad Amin mahalliy beklarni ham bo'ysundirishga muvaffaq 
bo'ldi. U xon avlodidan bo'lmagani sabnblitaxtgaAbulfayzxonning o'g'li 
Bo‘lakayxonni nomiga, qo'g'irchoq xon sifatida o'tqazadi. Hokimiyatni 
esa o'zi boshqaradi. 1782-yili Buxoro amirligi qo'shinlarining hujumini 
qaytarib, Xiva xonligi mustaqilligini saqlab qoladi. Xiva xonligini bosh-