O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

Tayanch adabiyotlar: Sanitar ximoya zonasi. Asosiy oqimlar, Boshqa talablar, Bosh rejagalar, Bosh korpus, Xom ashyo omborlari, Fabrikat sexi, SHisha idishlar ombori, Tunuka bankalarni tayyorlash sexi, Material ombori, Omborxona laboratoriyasi

1. Bosh rejani tuzishda asosiy qoidalar

Sanitar ximoya zonasi.
Ishlab chiqarish korxonalar aholi turar joylaridan sanitar ximoya zonasi bilan ajralib turishi kerak. Konserva va vinochilik korxonalari uchun bu zona 50 m, dudlash, quritish korxonalar uchun 1000 m tashkil etadi.
Sanitar ximoya zonasida kukalamzorlar ekiladi. Uning maydonida omborlar, garaj, magazinlar, oshxona, poliklinikalarni joylashtirish mumkin.
Bosh rejani tuzilishida uning obg‘ektlarni iloji boricha umumiy binolarda joylash kerak. Alohida korpuslar soni minimal bo‘lishi kerak. Alohida binolarning soni kancha kam bo‘lsa, qurilishning umumiy narxi shuncha past bo‘ladi. Bundan tashkari bosh reja obg‘ektlari zich joylashganda komunnikatsiyalarning (trubo‘rovod) o‘zunligi kamayadi. Ishchilarni soni 100 kishidan kam bo‘lganda (eng katta smena) maishiy xonalarni ishlab chiqarish binoda joylashtirish mumkin. Xom ashyo tayyor mahsulot va chiqindilar harakatlanish yullarining to‘qnashishi ruxsat etilmaydi. Binolarni zich joylashtirilsa ham, transport va odamlarni o‘tishi uchun yullarni tashkil etish kerak. Meva-sabzavot konserva zavodlarda qurilish zichligi 45% dan, go‘sht qayta ishlash korxonalarida 42% dan kam bo‘lmasligi kerak. Binolar to‘g‘ri burchak shaklida bo‘lishi kerak. Bu holatda tayyor qurilish konstruktsiyalardan foydalanish mumkin. Binolar qavatligi texnologik jarayonlarning talablariga va yonginga xaflik darajasiga kura tanlanadi.

Yong‘inga xavflik darajasi.

Ishlab chiqarishning yong‘inga xavflik darajasi 6 kategoriyaga bo‘linadi: A, B, V, G, D, Ye. Konserva zavodlarining ishlab chiqarish sexlari kam xavfsizlik D kategoriyasiga kiradi, yag‘ni binolarning qavatlari chegaralanmaydi. Lekin texnologik sxemalar gorizontal bo‘lishini e’tiborga olib, ular ko‘pincha bir qavatli bo‘ladi.
Balik konserva zavodlarida utilizatsiya sexlarda yog‘larni ekstraktsiya qilish uchun benzin ishlatiladi. Benzin bug‘larining chaknash haroratsi 28 C dan past bo‘lganligi sababli ular eng xafli A kategoriyaga kiradi vash bir qavatli binoda joylashadi. Yashik va bochkalarni sozlash sexlari va omborlari V kategoriyaga kiradi, ular ko‘p qavatli bo‘lishi mumkin. Bosh reja obg‘ektlarini joylashtirishda zavod kommunikatsiyalarining o‘zunligi minimal bo‘lishiga intilish kerak. Asosiy odamlar va yuklar okimlari (yullari) tuknashmasligi kerak.

Asosiy oqimlar.

Yuk va odam okimlarining sxemalari quyidagicha bo‘ladi:

1. 
   darvoza-----avtomobil tarozi-----xom ashyo maydonchasi------ishlab chiqarish sexi fabrikat
   

ombori temir yuli shoxi.

2. 
   temir yuli shoxi-----idishlar ombori ishlab chiqarish sexlarining yuvish bo‘limi.
   

V) temir yuli shoxi-----material ombori-----ishlab chiqarish sexlari. G) temir yuli shoxi yoqilg‘i
ombori bug‘ xona
D) nazorat o‘tkazish punkti----sanitar punkti ishlab chiqarish sexlari.
Boshqa talablar.
Boshqa reja obg‘ektlarini joylashganda ishlab chiqarish estetikasida(dizayn nazariyasiga) ham eg‘tibor berish muhimdir.
Binolarni joylanishini, shakli, rangi bir biriga mos kelib, tashqi ko‘rinishi yaxshi bo‘lib zamonaviy odamlarning talablariga javob berishi kerak.
Bosh reja to‘zilganda qurilish maydonning relgpefi, shamollarning yunalishi eg‘tiborga olinadi.
Bug‘xona, mexanik sozlash xonalar sulg‘fitlash bo‘limlari, bug‘, tutun, chang, yokimsiz xidlar, gazlarni chiqaradigan obg‘ektlar asosiy ishlab chiqarish sexlarga shamol esmaydigan tomondan kuriladi.
Zavod territoriyasida ambulatoriya, yashash uylar va sport inshoatlari qurilishi man etiladi.

2.