O‘zbekiston respublikasi oliy va va o‘rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti maktabgacha ta’lim metodikasi kafedrasi matematik tasavvurlarni shakllantirish nazariyasi va texnologiyalari

Bolalarni STEAMga jalb qilish. Ushbu ta’lim maktabgacha yoshdan boshlab boshlanishi kerak, shuning uchun dasturlarni bolalar bog’chalariga kiritish kerak.
Fan tili ingliz tilidir. Agar ilm-fanni o’rganish va olim bo’lishni istasangiz, bu tilni bilishingiz kerak.
Qizlar uchun Steam-ta’lim dasturlari kerak. Ilm-fan sohasidagi qizlar, ularning tartibliligi tufayli, o’g’il bolalar qila olmaydigan narsalarni qilishlari mumkin.
Science is fun! Ilm-fan quvnoq bo’lishi kerak, u o’quvchilar uchun qiziqarli va o’ziga jalb qiluvchi bo’lishi kerak.
Xulosa qilib aytganda, shuni ta’kidlashni istardikki, an’anaviy o’qitish uslublari bilan taqqoslaganda, o’rta maktabdagi STEAM yondashuvi bolalarni tajribalar o’tkazishga, modellar tuzishga, mustaqil ravishda musiqa va filmlar yaratishga, o’z g’oyalarini haqiqatga aylantirishga va yakuniy mahsulotni yaratishga undaydi. Ushbu ta’lim yondashuvi bolalarga nazariya va amaliy ko’nikmalarni samarali tarzda birlashtirishga imkon beradi va universitetga kirish va keyingi o’qishni osonlashtiradi.
O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan davlat talablari (bundan buyon matnda Davlat talablari deb yuritiladi) O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni, O‘zbekiston Respublikasining “Maktabgacha ta’lim va tarbiya to‘g‘risida”gi Qonuni, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 29 dekabrdagi PQ-2707-son «2017 — 2021 yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qarori hamda Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 21 noyabrdagi 929-son «O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi to‘g‘risidagi nizomni hamda Maktabgacha ta’lim muassasalari rahbar va mutaxassislarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti ustavini tasdiqlash haqida»gi qaroriga asosan ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarni (bundan buyon matnda bolalar deb yuritiladi) har tomonlama rivojlantirish, ta’lim-tarbiya berish, maktab ta’limiga tayyorlash bo‘yicha davlat talablarini belgilaydi.Davlat talablari O‘zbekiston Respublikasi hududida mulkchilik shakli va idoraviy tasarrufidan qat’iy nazar, quyidagi ta’lim muassasalariga qo‘llaniladi:davlat maktabgacha ta’lim muassasalari;nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalari;maktabgacha yoshdagi guruhlari mavjud bo‘lgan «Mehribonlik» uylari. Maktabgacha ta’lim turlari uchun kadrlar tayyorlovchi o‘rta maxsus, kasb-hunar va oliy ta’lim muassasalari, maktabgacha ta’lim turlari bo‘yicha pedagogik kadrlarni malakasini oshirish va qayta tayyorlashni amalga oshiradigan muassasalar, maktabgacha yoshdagi bolalar tarbiya olayotgan oilalar mazkur Davlat talablariga rioya qilishlari lozim.Davlat talablarining maqsadi — mamlakatda o‘tkazilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni, xorijiy mamlakatlar ilg‘or tajribasi hamda ilm-fan yutuqlari va zamonaviy informatsion kommunikativ texnologiyalarni inobatga olgan holda maktabgacha ta’lim tizimida ma’nan mukammal va intellektual rivojlangan shaxsni tarbiyalashdir.Davlat talablarining vazifalari quyidagilar hisoblanadi:maktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanishi, ta’lim-tarbiyasi mazmuni va sifatiga qo‘yiladigan talablarni belgilash;milliy, umuminsoniy va ma’naviy qadriyatlar asosida bolalarga ta’lim-tarbiya berish, rivojlantirishning samarali shakllari va usullarini joriy etish;ta’lim-tarbiya jarayoniga pedagogik va zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish;kadrlarni maqsadli va sifatli tayyorlash uchun ta’lim, fan va ishlab chiqarishning samarali integratsiyasini ta’minlash. Davlat talablari quyidagi tamoyillar asosida tatbiq etiladi:bolaning noyobligi;«Men» konsepsiyasi va shaxsiy ta’limini yaratishda bolaning faol roli; bolaning huquqlarini himoya qilish va ta’minlashning muhimligi;bola ta’limi va rivojlanishida kattalarning asosiy roli;bolalar rivojlanishida individual farqlanishlar mavjudligi sababli, har bir bolaga moslashuvchan bo‘lib, individual variativlik asosida yondashish.Davlat talablari rivojlanish sohalari integratsiyasini ko‘zda tutadi va bola rivojlanishiga ko‘maklashadi. Davlat talablari tug‘ilgandan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarning beshta asosiy rivojlanish sohalariga bo‘lingan. Har bir rivojlanish sohasi o‘z o‘rnida kichik sohalarga bo‘lingan bo‘lib, ular har bir yosh guruhiga mos bir nechta talablardan (kutilayotgan rivojlanish ko‘rsatkichlaridan) iborat.
Maktabgacha ta’lim tashkilotining oila bilan hamkorligi mazmuni. O‘zbekiston Respublikasida “Maktabgacha ta’lim to‘g‘risidagi Nizom” ga muvofiq bola maktabgacha ta’limni uyda ota-onalarning mustaqil ta’lim berishi orqali yoki doimiy faoliyat ko‘rsatadigan maktabgacha ta`lim tashkilotlarida, shuningdek qisqa muddatli guruhlar yoki markazlarda oladi.
Bolalar tarbiyasidagi muntazamlik va izchillikning asosiy sharti oila va MTT o`rtasida muntazam aloqa o‘rnatishdir.
Maktabgacha ta`lim tashkiloti xodimlarining eng birinchi vazifasi – MTT tarbiyalanuvchilarining ota-onalari va oilasining boshqa a’zolari ongida bola tarbiyasida oila birinchi darajali ahamiyatga egaligi va har bir oila bolalarining faollashuvida oilaviy va ijtimoiy tarbiyaning birligiga erishilgandagina kutilgan natijaga olib kelishiga chuqur ishonch uyg`otishdir. MTT ota-onalarda pedagogik bilimlar asosini yaratadi.
MTT xodimlaridan ota-onalar va oila bilan hamkorlikdagi ishlaridan eng keng tarqalgan shakl va usullarini keltiramiz.
Ota-ona va oila bilan yakkama-yakka ishlash. Bunda oilaga tarbiyachining borishi, ota-onalar uchun suhbat o‘tkazish, ularga maslahat berish, ota-onalarni bolaning MTTdagi hayoti bilan tanishtirish kabilar kiradi.
Ota-onalar bilan jamoa tarzida tashkil qilinadigan ishlar. Bular ota-onalarning guruhiy va umumiy majlislari, ota-onalar maktabi, anjumanlar, shanbaliklar, savol- javob kechalari.
Ko‘rsatmali ishlar:
- ishning bu turi ko‘rgazmalar uyushtirish, bolalarning ishlarini namoyish qilish, ochiq eshiklar kuni, ota-onalar burchagi, ota-onalar uchun kutubxonalar tashkil qilish.
- bolaning oilasini borib ko‘rish va oila a’zolari bilan yaqindan tanishish.
- ota-onalar pedagogik ta’lim berish va boshqalarni ko‘rsatish mumkin.
Xulosa qilib, oilaviy tarbiyaning ijtimoiy tarbiya bilan aloqasini mustahkamlashda maktabgacha ta`lim tashkiloti xodimlarining, pedagogik olimlarning, bu sohada ilmiy ish olib boruvchi tadqiqotchi va metodistlarning o‘rni juda ham kattadir.

Metodik ishga rahbarlik vazifalarini amalga oshirish kadrlar bilan jamoa va individual ish shakllari orqali amalga oshiriladi. Jamoa ish shakliga pedagogik yig‘ilishlar kiradi. Maktabgacha ta`lim tashkilotida pedagogik kengash haqida Nizomga asosan quyidagi masalalarni ko‘rib chiqish mumkin: «Ilk qadam» Davlat o’quv dasturining bajarilishi haqida tarbiyachilarning hisobotlari, tajriba almashish, tematik tekshirish natijalarining bahosi, ilg‘or pedagogik tajribani va fandagi yangi yutuqlarni amaliyotda qo‘llash va boshqalar. Pedagogik kengashlarning aniq mavzusi maktabgacha ta’lim tashkilotlarining holati va yillik rejada ko‘zda tutilgan vazifalarga bog‘liq holda quyidagicha mavzularni keltirish mumkin:

1. Matematika ta’limiy faoliyatlarida bolalarning fikrlash jarayonini faollashtirish ish tajribasi bilan almashish.
2. Elementar matematik tasavvurlarni shakllantirishda o‘yin usullari va qiziqarli mashqlardan foydalanish ish tajribasi bilan almashish.
3. Bolalar tomonidan o‘zlashtiriladigan matematik bilimlarning individual xususiyatlari.
4. Matematika ta’limiy faoliyatlarida bolalarga individual yondashish.
5. Bolalarning maktabda matematikani o‘rganishga tayyorgarligi holati.
Maktabgacha ta’lim muassasalarda ta’lim-tarbiya jarayonini rejalashtirish bo‘yicha metodik ko‘rsatmalar: tarbiyachilarning ish hujjatlari va ularning yuritilishi, har bir yosh guruhida hafta davomida o‘tkaziladigan mashg‘ulotlar soni va har bir mashg‘ulot qancha davom etishi, bir kunlik kundalik faoliyatning yoritilishi, maktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanish ko‘rsatkichlarini tahlil qilish uchun mezonlar, bolalarning rivojlanish ko‘rsatkichlarini tahlil qilish usullarini yoritib berish.
Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari” asosida bolaning rivojlanish ko‘rsatkichlar tahlili daftari
-Tarbiyachi har bir bolaning mashg‘ulotlar va faoliyat turlari bo‘yicha bilimlar tahlilini (reyting diagnostika) jamlab, hisoblaydi (yilda ikki marta: o‘quv yili birinchi yarim yilida va yil yakunida)
-Bilimlarni o‘zlashtirishini har oy yakunida o‘tkaziladigan nazorat ishlari asosida amalga oshiriladi.
-MTM tarbiyachisi bolaning dastur talablarida belgilangan bilim, ko‘nikma va malakalarga erishishlarini, pirovard natijada DTni bajarilishini ta’minlaydi.
-Tarbiyachi o‘yin mashg‘ulotlarini o‘tishda DT asosida tayyorlangan metodik tavsiyalar, test topshiriqlari, didaktik materiallardan o‘zining ijodiy ishlarida keng foydalanadi.
-Guruh tarbiyachisi o‘zi rahbarlik qilayotgan guruh bo‘yicha bolalarning (yarim yillik va yillik) DTning to‘rt yo‘nalishi bo‘yicha olgan bilimlarini jadvalini tayyorlaydi, natijalarga ko‘ra qisqa hisobot yozadi va MTM ma’muriyatiga (metodist yoki mudira) topshiradi.
-O‘quv yilining yarim yillik va yakuniy yillik hisobotlarida guruhning rivojlanish bosqichini ko‘rsatib, qaysi dastur asosida ta’lim-tarbiyaviy ishlar tashkil etganligi, o‘tgan davr mobaynida kuzatishlar natijasiga ko‘ra o‘zlashtirish natijasi yuqori bo‘lgan va aksincha o‘zlashtirishi orqada qolayotgan bolalar aniq ismi sharifi yoziladi. O‘zlashtirmovchi bolaning o‘zlashtirmaslik sababini bayon etadi.
-Barcha ma’lumotlar yig‘ma jildda jamlab boriladi.
Malaka oshirish kursidan keyingi faoliyati yuzasidan tarbiyachining 5 yilga mo‘ljallangan istiqbol rejasi va bajarilishi haqida ma’lumot
O‘z ustida ishlash deganda mutaxassisning o‘z malakasini oshirish, mutaxassislik bo‘yicha yangiliklar bilan tanishib borish, o‘zining g‘oyaviy-siyosiy darajasini oshirish maqsadida o‘qish va o‘rganish, ilg‘or ish tajribalari bilan tanishish, kuzatish va o‘rganib borish, innovatsion ish uslublarini o‘rganish va amalda qo‘llash tushuniladi.