O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

kapitalning o‘sishi
deb . Agar aksiya 
egasi kursning tushishi tufayli zarar ko‘rayotgan bo‘lsa, bu narsa 
kapitalning 
yo‘qotilishi
deyiladi. Qo‘yilgan kapital daromadini aniqlash uchun aksiyalarga 
egalik qilish davomiyligi bir kundan bir necha o‘n yillikkacha bo‘lishi mumkin.
Misol. 
Investitsiya qilingan kapitalning daromadlilik darajasini hisoblab 
ko‘rish uchun, faraz qilaylik, Siz aksiyalarni bir donasini 10,0 ming so‘mdan sotib 
oldingiz. Bir kundan keyin mazkur aksiyalarning kursi 10,1 ming so‘mga o‘sdi va 
Siz ularni sotdingiz. Bir kunda Sizning qo‘yilgan kapital 
daromadlilik stavkangiz 
1% ni tashkil etadi. Bu ko’rsatkich bir dona aksiyaga kapitalning o‘sish 
ko‘rsatkichi 100 so‘mning sotib olingan aksiya narxiga 10,0 ming so‘m nisbati 
orqali aniqlanadi. Endi tasavvur qiling, Siz sotib olingan aksiyalarga bir yil 
davomida egalik qilmoqdasiz. Yil oxirida aksiyalar bo‘yicha bir aksiyaga 500 
so‘m miqdoridagi dividend to‘landi va aksiyaning bahosi 10,5 ming so‘m bo‘ldi.
Shunday qilib, bir yillik qo‘yilgan kapital daromadliligi (
K
d)
, quyidagini 
tashkil etdi: 
K
d
 = (AB
do 
- AB
b 
 + PD) : Ab
b
Bu yerda:
K
d
– bir yillik qo‘yilgan kapital daromadliligi; 
AB
do
– davr oxiridagi aksiya bahosi; 
AB
b 
– aksiyaning boshlang‘ich narxi; 
PD – pulli dividendlar. 
Ushbu misolda biz quyidagi daromadlilikka ega bo‘lamiz: 
K
d 
 = (10,5 ming so‘m - 10,0 ming so‘m + 0,5 ming so‘m) : 10,0 ming so‘m
= 0,10 = 10% 
E’tibor bering, qo‘yilgan kapital umumiy daromadini quyidagi 
komponentlar yig‘indisi sifatida ko‘rish mumkin: dividend ko‘rinishidagi 
daromad va aksiyalar bahosining o‘zgarishi: