O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Foiz stavkasiga to‘lov muddatining ta’siri. 
Foiz stavkasiga to‘lov 
muddatining qanday ta’sirini yaqqol ko‘rish uchun navbatdagi betdagi rasmga 
qarang. Unda AQSh G‘aznachilik veksellarining 2019-yil 23-yanvarda holatiga 
daromadlilik egri chizig‘i
tasvirlangan. Daromadlilik egri chizig‘i AQSh 
G‘aznachiligi tomonidan muomalaga chiqarilgan veksellarning belgilangan 
daromad bo‘yicha foiz stavkalari miqdorlari va ularni qaytarish muddatlarining 
o‘zaro nisbatini aks ettiradi.
Rasmda biz bir yillik g‘aznachilik majburiyatlarning daromadi hisobi yiliga 
5,25%ni tashkil etganini, bu ko‘rsatkich qaytarish muddati o‘sgan sari ortib 
borishini va qaytarish muddati 30 yil bo‘lganda 6%ni tashkil etganini ko‘ramiz. 
14-rasmda bu yaqqol ko‘rinmasa ham, daromaddorlik egri chizig‘ining
shakli va darajasi
vaqt o‘tishi bilan juda o‘zgaradi. O‘tmishda, qisqa muddatli 
foizli stavkalar uzoq muddatlinikidan yuqori bo‘lgan, shuning uchun 
daromaddorlik egri chizig‘i pastdan yuqoriga emas, balki yuqoridan pastga 
tushgan.
14-rasm. AQSh G‘aznachilik qimmatli qog‘ozlari daromadlilik egri 
chizig‘i 
Foiz stavkasiga to‘lanmaslik riskining ta’siri. 
Belgilangan daromadli 
instrument (vosita)lar bo‘yicha to‘lanmaslik riski qanchalik yuqori bo‘lsa, hatto 

---

388 
boshqa barcha ko‘rsatkichlar o‘zgarishsiz qolganda ham, ushbu instrument 
(vosita)larning foiz stavkasi shuncha yuqori bo‘ladi. 6-jadvalda qarz oluvchilar 
tomonidan chiqarilgan va o‘z qarzlari bo‘yicha noto‘lovlarning turli darajadagi 
risklari bilan xarakterlanuvchi dollar nominalidagi xilma-xil foiz stavkalari 
keltirilgan.
Bu yerda AQSh G‘aznachiligi uzoq muddatli obligatsiyalari shunday 
riskning eng past ko‘rsatkichiga ega. Undan keyingi o‘rinlarni yuqori va o‘rta 
sifatli korporativ obligatsiyalar egallamoqda. 
Ushbu berilgan holatdagi