Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent


BOB. RAQOBATLASHGAN BOZORLARDAGI FIRMALAR FAOLIYATI



Download 12,22 Mb.
bet117/395
Sana31.12.2021
Hajmi12,22 Mb.
#251964
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   395
Bog'liq
MIKROIQTISODIYOT. MAKROIQTISODIYOT (2)

BOB. RAQOBATLASHGAN BOZORLARDAGI FIRMALAR FAOLIYATI



12.1 Raqobat tushunchasi
Bozor mukammal raqobatlashgan yoki raqobatlashgan bozor boʻladi, agar unda quyidagi shartlar bajarilsa:

sotuvchi va xaridorlar bozorda mahsulot narxi qanday boʻlsa, shunday qabul qiladilar va ular narxga ta’sir qila olmaydilar;

bozorga yangi sotuvchilarni kirishi va sotuvchilarni bozordan chiqishi cheklanmagan;

sotuvchilar birgalikda harakat qilish strategiyasini ishlab chiqmaydi;

bozor subyektlari bozor toʻgʻrisida toʻliq axborot olish imkoniyatiga ega.

Bunday shartlar bajariladigan bozor mukammal raqobatlashgan bozor hisoblanadi yoki sof raqobatlashgan hamda raqobatlashgan bozor deb qaraladi. Raqobatlashgan bozorda harakat qilayotgan firmaning raqobatlashuvchi firma deb qaraladi. Bundan keyin raqobatlashuvchi firma toʻgʻrisida gapirilganda, biz raqobatlashgan bozorda harakat qilayotgan firmani nazarda tutamiz.

Demak, raqobatlashgan bozorda tovar narxi bozorda talab va taklif asosida shakllanadi va unga sotuvchi ham xaridor ham ta’sir qila olmaydi:

P const . (1)

Raqobatlashgan bozorda har bir alohida sotuvchi tomonidan sotiladigan tovarning bozorda sotiladigan umumiy tovar miqdoridagi ulushi juda oz boʻlgani uchun ham u tovar narxini oʻzgartira olmaydi.

Mukammal raqobatlashgan bozorda sotuvchilar ham xaridorlar ham koʻp.

Raqobatlashgan bozorni tahlil qilganimizda bozordagi tovarlarni bir xil deb, ya’ni ularning sifati bir xil deb qaraymiz. (Amalda tovarning sifatiga qarab, ularning narxi har xil boʻladi, sifatli tovarning narxi sifati pastroq tovarning narxiga koʻra yuqori boʻladi).



Raqobatlashgan bozorda umumiy daromad

(TR)

firma tomonidan


ma’lum miqdordagi ne’matni sotishdan olgan daromadiga teng, ya’ni

umumiy daromad sotilgan mahsulot miqdorini koʻpaytmasiga teng:

TR P Q , (2)

(Q)

uning narxiga

(P)



bu yerda TR yoki R - umumiy daromad; P - narx; Q - sotilgan ne’mat miqdori.

Umuman olganda, daromad sotilgan mahsulot miqdoriga bogʻliq boʻlganligi uchun, u R(Q) koʻrinishida yoziladi.



Oʻrtacha daromad ( AR) - sotilgan bir birlik mahsulotga toʻgʻri keladigan daromaddir, ya’ni:

AR

TR


Q

P Q Q

P

. (3)


Chekli daromad ( MR ) - bu qoʻshimcha bir birlik ne’matni sotish natijasida umumiy daromadning oʻsgan qismi R(Q), ya’ni:

MR

R(Q)



Q

d(P Q)

Q

P Q P

Q . (4)


Demak, raqobatlashgan bozorda talab chizigʻi oʻrtacha va chekli daromadlar chizigʻi bilan ifodalanadi.

Agar abssissa oʻqi boʻyicha mahsulot miqdori Q ni va ordinat oʻqi boʻyicha tovar narxini joylashtirsak, ular oʻrtasidagi bogʻliqlik gorizontal oʻqqa nisbatan parallel chiziq bilan ifodalanadi va bu chiziq raqobatlashgan bozorda harakat qiluvchi firma mahsulotiga boʻlgan talab chizigʻini beradi (12.1-rasm).


Pnarx


P0AR MR

P0

D (Talab chizigʻi)


Q Tovar miqdori
12.1-rasm. Raqobatlashgan bozordagi narx, oʻrtacha va chekli

Download 12,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   395




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish