O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

 
Gemostatiklar 
Qon oqishini to‘xtatishga imkon beradigan vositalar kuyidagi guruhlarga 
bo‘linadi: 
1.
Maxalliy ta’sir ko‘rsatuvchi-
trombin, gemostatik chipta.
2.
Umumiy ta’sirli-vitamin K
3
ni o‘rnini bosuvchilar-
vikasol, vitamin K, 
vitamin K
2
. 
 
Ular jigarda protrombin, prokonvertin va qon ivishida ishtirok etuvchi 
boshqa omillarni sintezini kuchaytiradilar.
 
Bu guruhga jelatin va fibrinogen ham kiradi. Bu dori vositalarni 
gemorragik sindromlarda qon oqishini to‘xtatish uchun qo‘llaniladi.

---

- 604 -
Antifibrinolitik vositalar 
Aminokapron kislotasi - Profibrinolizinni fibrinolizinga aylanishini 
to‘xtatadi, chunki u shu jarayonni faollashtiruvchi omilga va fibrinolizinga 
bevosita susaytiruvchi ta’sir ko‘rsatadi. MITdan yaxshi so‘riladi. 2-3 soatdan 
keyin qonda eng yuqori konsentratsiyasi aniqlanadi. Zaharliligi past.
Noxush ta’siri: bosh aylanishi, ko‘ngil aynash, qayt qilish. 
Traneksamov kislotasi
 
(siklokapron) profibrinolizinni faollashtirishini 
susaytiradi. Aminokapron kislotasiga nisbatan samaradorligi yuqori va 
davomliroq ta’sir etadi. Enteral va parenteral qo‘llaniladi. Ichilganda 30-50% 
qonga o‘tadi. Tomirga kiritilganda T
½
=2 s. Buyrak orqali ajraladi. 
Amben
 
– aminokapron kislotasiga o‘xshash dori vosita. Plazminogenni 
faollashtiruvchi fermentni va plazminni hosil bo‘lishini raqobatli to‘xtatish 
hisobiga fibrinolizinni susaytiradi. Tomirga, mushak ichiga va enteral yo‘l bilan 
kiritiladi. Tez lekin qisqa ta’sir etadi. Jumladan, tomirga kiritilgach, 3 soatdan 
kamroq, og‘iz orqali kiritilsa, 8 soat, mushakga kiritilsa ,tahminan 4 soat ta’sir 
etadi.
Kontrikal
 
– boshqa proteolitik fermentlar kabi (tripsin, ximotripsin, 
kallekrein va boshqalar) fibrinolizinni bevosita folajlaydi.
Shu sababli fibrinolizin ingibitorlaridan hisoblanadi.