|
3.4.Mahsulot sifati
Mahsulot sifati - maqsadga muvofiq muayyan ehtiyojlarni qondirish uchun yaroqliligini aniqlaydigan mahsulot xususiyatlarining to‘plami. U ma’lum bir vaqtga o‘rnatiladi va yanada ilg‘or texnologiyalar paydo bo‘lishi bilan o‘zgaradi.
Zamonaviy ishlab chiqarish sharoitida mahsulot sifati korxona samaradorligi va foydaliligining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi, shuning uchun unga doimiy e’tibor berish kerak.
Mahsulot sifatini va uni yaxshilashni boshqarish uchun sifat darajasini baholash kerak. Mahsulot sifatini yaxshilashning maqsadga muvofiqligini aniqlashda sifat ko‘rsatkichlarini hisobga olish kerak. Korxona xarajatlari hajmi uning individual ko‘rsatkichlari sifatini oshirishga bog‘liq, shuning uchun sifatni yaxshilashni rejalashtirishda korxonaning moliyaviy va ishlab chiqarish imkoniyatlarini hisobga olish kerak. Xuddi shu ko‘rsatkichlar ishlab chiqarilgan mahsulotga qarab korxona uchun har xil ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin.
Mahsulot sifat ko‘rsatkichi sifat jihatidan ma’lum bir mulkning namoyon bo‘lish darajasini raqamli ravishda tavsiflaydi. Mahsulot sifati - sifat jihatidan hisoblanadigan xususiyatlar to‘plami. Umumiy qabul qilingan tasniflash o‘nta ko‘rsatkichdir:
1) belgilangan ko‘rsatkichlar - mahsulotlardan maqsadga muvofiq foydalanishning foydali ta’sirini tavsiflaydi va tayyor mahsulot hajmini aniqlaydi;
2) ishonchlilik ko‘rsatkichlari - mahsulotning ishonchliligi, saqlanishi, mustahkamligi va mustahkamligi. Baholangan mahsulotlarning xususiyatlariga qarab, ishonchlilikni tavsiflash uchun barcha 4 va ko‘rsatilgan ba’zi ko‘rsatkichlardan foydalanish mumkin;
3) texnologik ko‘rsatkichlar mahsulot ishlab chiqarish va ta’mirlashda yuqori mehnat unumdorligini ta’minlash uchun dizayn va texnologik echimlarning samaradorligini tavsiflaydi. Ishlab chiqarishni texnologik tayyorlash, mahsulotni ishlab chiqarish va ishlatish jarayonida ommaviy ishlab chiqarish, materiallar, mablag‘lar, mehnat va vaqt xarajatlarini oqilona taqsimlashga erishish mumkin;
4) standartlashtirish va birlashtirish ko‘rsatkichlari - mahsulotlarni standart, birlashtirilgan va original komponentlar bilan to‘yinganligi. Asl mahsulotlar qancha kam bo‘lsa, ishlab chiqaruvchi ham, iste’molchi uchun ham shuncha yaxshi bo‘ladi;
5) ergonomik ko‘rsatkichlar - insonning mahsulot bilan o‘zaro munosabati va mahsulotni ishlatishda namoyon bo‘ladigan insonning gigienik, antropometrik, fiziologik xususiyatlari to‘plami;
6) estetik ko‘rsatkichlar - ma’lumotning ekspressivligini, shaklning ratsionalligini, kompozitsiyaning yaxlitligini, mahsulotni taqdim etishning mukammalligini va barqarorligini tavsiflaydi;
7) tashish qobiliyatining ko‘rsatkichlari - mahsulotlarning transportga moslashishini anglatadi;
8) patent huquqi ko‘rsatkichlari - mahsulotlarning patent sofligini tavsiflaydi va raqobatdoshlikni aniqlashda muhim omil hisoblanadi;
9) ushbu mahsulotlarni ishlab chiqarish ekologik xavfli bo‘lmaganda, odatda, masalan, televizorlar, kompakt-disklar mavjud bo‘lganda atrof-muhit ko‘rsatkichlari umuman bo‘lmasligi mumkin. Bu mahsulotni ishlatish yoki iste’mol qilish paytida yuzaga keladigan zararli atrof-muhit ta’sirining darajasi;
10) xavfsizlik ko‘rsatkichlari - xaridor va texnik xizmat ko‘rsatadigan xodimlarning xavfsizligi xususiyatlarini tavsiflaydi, ya’ni ular mahsulotlarni o‘rnatish, texnik xizmat ko‘rsatish, ta’mirlash, saqlash, tashish, iste’mol qilish paytida xavfsizlikni ta’minlaydi.
Sifat sohasidagi ilg‘or mahalliy va xorijiy korxonalarning zamonaviy siyosati uning o‘zaro bog‘liqligi va korxonaning umumiy siyosatidan ajralmasligidadir. Tovar sifatini oshirish strategiyasi korxona strategiyasining ajralmas qismidir.
Xulosa
Ishlab chiqarishni konsentratsiyalash - bu ishlab chiqarishning tobora yirik korxonalarda jamlanish jarayonidir. 0‘zbekistonda bu jarayon yildan-yilga kuchayib bormoqda.
Kuchli ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyoti sharoitda kichik korxonalaming ulushini yuksaltirish muhim ahamiyatga ega. Katta va kichik korxonalar faoliyatini birga olib borish taraqqiyotning ko‘pgina iqtisodiy va ijtimoiy muammolarini to‘g‘ri yechish imkoniyatini yaratdi.
Sanoat ishlab chiqarishini mahalliylashtirish ayrim import o‘mini bosuvchi mahsulotlar, butlovchi qismlar va materiallami o‘zimizda ko‘plab ishlab chiqarish imkoniyatini yaratib beradi.
Sanoatning ixtisoslashuvi muayyan mahsulot ishlab chiqaruvchi va o‘ziga xos ishlab chiqarish apparati, texnologik jarayon va ixtisoslashgan kadrlar bilan tavsiflanuvchi tarmoq va ishlab chiqarishlaming yuzaga kelishini ta’minladi.
Ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash tufayli import o‘mini bosuvchi xilma-xil raqobatbardosh mahsulotlami ko‘plab ishlab chiqarishga erishildi.
Respublikamizda muayyan bir mahsulotni hamkorlikda ishlab chiqaruvchi korxonalar o‘rtasidagi ishlab chiqarish aloqalari yildan yilga mustahkamlanib bormoqda.
Mustaqillik yillarida xom ashyoni qayta ishlovchi ketma-ket bosqichlardan iborat yoki yordamchi ahamiyatga ega bo‘lgan turli sanoat tarmoqlarining bir korxonada birlashishi yuqori darajada amalga oshirildi va natijada juda katta salohiyatga ega bo‘lgan kombinatlar faoliyat ko‘rsata boshladi.
Ishlab chiqarishni ijtimoiy tashkil etishning barcha shakllarini takomillashtirish Respublika sanoatining salohiyatini juda yuqori darajaga ko‘tardi va uning tashqi va ichki bozordagi mavqeni mustahkamladi.
Mustaqillik yillarida amalga oshirilgan tarkibiy o‘zgarishlar va sanoat sohasida yuqori darajadagi o‘sishga erishildi. Sanoatning yalpi ishlab chiqarishni tashkil etishning shakllari - konsentratsiyalash, mahalliylashtirish, ixtisoslashtirish, diversifikatsiyalash, kooperativlashtirish va kombinatsiyalashtirishni takomillashtirish tufayli sanoat salohiyatini yanada yuqori darajaga ko‘tarish imkoniyati yaratildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
