O’zbekiston Milliy Universiteti Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti Quruqlik gidrologiyasi kafedrasi Gidrometeorologiya yo’nalishi


Ishni bajarish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlar



Download 2,25 Mb.
bet9/11
Sana21.04.2022
Hajmi2,25 Mb.
#569884
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
“Daryo havzasiga yoqqan o’rtacha yog’in qatlamini aniqlash”

Ishni bajarish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlar.
Berilgan:
1) daryo havzasi va unda doimiy kuzatishlar olib boradigan meteorologik stansiyalarning joylashish sxemasi (1.1-rasm);
2) meteorologik stansiyalarda kuzatilgan o‘rtacha ko‘p yillik yog‘in miqdorlari(1.1-jadval).
1.1-jadval
Meteorologik stansiyalarda kuzatilgan o’rtacha ko’p yillik yog’in miqdorlari,mm

Stansiyalar
tartibi

1
10

2
11

3
12

4
13

5
14

6
15

7
16

8
17

9
-

Yog’in miqdori

537
500

521
500

511
486

524
480

501
483

506
478

510
452

496
432

490
-



Ishni bajarish maqsadida qo‘yilgan vazifalar.
O‘rganilayotgan daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlami:
1) o‘rtacha arifmetik usul;
2) kvadratlar usuli;
3) mediana-tortish usuli;
4) izogietlar usuli bilan aniqlansin.
Ishni bajarish tartibi.
1. Daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamini o‘rtacha arifmetik usul bilan aniqlash. Bu usul juda oddiy hisoblanib, amalda er yuzasi holati bir jinsli bo‘lgan havzalar uchun qo‘llaniladi. Bu usulda yog‘in qatlamining o‘rtacha qiymatini aniqlash uchun havzada mavjud bo‘lgan meteorologik stansiyalar bo‘yicha aniqlangan yillik yog‘in qatlamlarining yig‘indisi   stansiyalar soni(n)ga bo‘linadi, ya’ni:
 =  = =494.4
2. Daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamini kvadratlar usuli bilan aniqlash. Bu usulda daryo havzasi ma’lum o‘lchamdagi kvadratlarga bo‘linadi(1.1-rasm). Ular havza maydonining katta kichikligi va meteorologik stansiyalar soniga bog‘liq holda 0,5; 1,0; 1,5; 2,0 sm2 o‘lchamlarda olinishi mumkin. So‘ng kvadrat markaziga ayni shu kvadratda joylashgan meteorologik stansiyada o‘lchangan yog‘in miqdori yoziladi. Bo‘sh qolgan kvadratlar esa interpolyasiya usuli bilan to‘ldiriladi. Agarda stansiya kvadratlar chegarasiga tushib qolsa, unda kuzatilgan yog‘in miqdori har ikki qo‘shni kvadratga tegishli bo‘ladi. Ba’zan bitta kvadratga ikki yoki undan ko‘p stansiyalar tushib qolishi mumkin. U holda kvadrat markaziga ularning o‘rtacha qiymati yoziladi. Hamma kvadratlar markazlaridagi yog‘in miqdorlarining yig‘indisi( ) ni kvadratlar soni (N) ga bo‘lib, daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamini aniqlaymiz .
 = = =495.1,mm
Natijalar aniqligini tekshirish uchun kvadratlar o‘lchami o‘zgartirilib, hisoblashlar takrorlanadi. Ularning farqi 5% dan ortmasligi lozim


1.1-rasm. Daryo havzasiga yoqqan yog‘in miqdorini aniqlashda
kvadratlar usulini qo‘llash
3. Daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamini mediana-tortish usuli bilan aniqlash. Mediana tortish usulida daryo havzasining har bir meteostansiyaga tegishli qismlari ajratiladi. Buning uchun daryo havzasining sxemasida keltirilgan meteorologik stansiyalar joylashgan nuqtalar to‘g‘ri (shtrixli) chiziqlar bilan shunday tutashtirilishi kerakki, natijada uchburchak to‘rlari hosil bo‘lsin(1.2-rasm). So‘ng har bir uchburchak tomonlarining o‘rtasidan perpendikulyarlar o‘tkaziladi. Daryo havzasining ana shu perpedikulyarlarning tutashishi natijasida chegaralangan qismi uning ichida joylashgan meteorologik stansiyaga tegishli bo‘ladi. Shundan keyin:
1) har bir stansiyaga tegishli maydonning yuzasi (fi) aniqlanadi;
2) maydonning yuzasi (fi) ayni stansiyadagi yog‘in miqdori (Xi) ga ko‘paytiriladi.
1.2-rasm. Daryo havzasiga yoqqan yog‘in miqdorini mediana-tortish usuli bilan aniqlash
1.2-jadval
Yog’in qatlamini mediana tortish usuli bilan aniqlash

Stansiya



Yog‘in miqdori,
mm

fi, planimetr bo‘laklarida



Ko‘paytma,
fi · Xi












1

537

1.55

832

2

521

3.40

1771

3

511

2.55

1303

4

524

2.00

1048

5

501

3.25

1628

6

506

1.35

683

7

510

3.60

1836

8

496

2.90

1438

9

490

1.80

882

10

500

2.40

1200

11

500

3.15

575

12

486

2.50

1215

13

480

1.50

720

14

483

2.10

1014

15

478

2.06

985

16

452

1.07

484

17

432

1.40

605

Yig’indi

-

39

19219

Ko‘paytmalarning yig‘indisi(  ni daryoning havza maydoni (F) ga bo‘lib, yog‘in qatlamini aniqlaymiz:
 = = =492.8mm

Download 2,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish