Laboratoriya ishi №2 Qattiq jismning zichligi gidrostatik tortish vositasida topish Ishni bajarishdan maqsad

Laboratoriya ishi № 2


Qattiq jismning zichligi gidrostatik tortish vositasida topish
Ishni bajarishdan maqsad: Qattiq jism zichligini gidrostatik tortish usuli bilan aniqlash malakasini hosil qilish.
Kerakli asbob materiallar ; 1) analitik tarozi, 2) tarozi toshlari, 3) tekshiriladigan qattiq jism, 4) toza suv, 5) uch oyoqli taglik, 6) termometr


Ishni nazariyasi
Biror bir jinsli jismning zichligini aniqlash uchun bu jismning M massasi va V hajmi o`lchanadi va biror birliklar sistemasini tanlab, ning qiymati shu sistimada
(1)
formula yodamida hisoblanadi.
Qattiq jismning zichligi (1) bilan tо‘la aniqlanmaydi, chunki jismni havoda va suvga botirib turib tortganda, Arximed qonuniga muvofiq, har ikkala holda ham uning og‘irligi kamayadi. Shuning uchun buni hisobga olib (1) formulaga tuzatma kiritiladi, с jism zichligining haqiqiy qiymatini topish uchun muayyan paytdagi T⁰ K temperatura va shu temperaturaga mos keluvchi toza suvning zichligi , havoning zichligi , jismni havoda tortganda uni muvozanatlovchi toshlar m assasi M va tarozi toshlari zichligi berilgan deb faraz qilaylik. Jismni havoda tortganda muvozanatlik sharti quyidagicha yoziladi:
(2)
Shuningdek, jismni suvga botirib tortilgandagi muvozanatlik sharti
(3)
Kо‘rinishda bо‘ladi. Bu yerda M₁suvga botirilgan jismni muvozanatlovchi tarozi toshlarining massasi.
(2) tenglikni (3) tenglikka bо‘lib, qisman matematikaviy almashtirishlardan sо‘ng, qattiq jismning zichligini aniqlashga imkon beradigan
(4)
formula hosil qilinadi. suyuqlik zichligini gidrostatik usul bilan aniqlash uchun ham yuqoridagidek mulohaza kiritamiz, ya’ni hajmi о‘zgarmas bо‘lgan qattiq qо‘yma jismni avval toza suvga botirib, sо‘ngra zichligi aniqlanadigan suyuqlikka botirib, sо‘ngra zichligi aniqlanadigan suyuqlikka botirib tortiladi va jismning bu ikkala holatga tegishli M₁ va M₂ massalari aniqlanadi. U holda jismni toza suvga botirib tortgandagi torozining muvozanatlik sharti
ёки
(5) bо‘ladi.
Shuningdek, qattik jismni zichligi aniqlanadigan suyuqlikga botirib tortgandagi tarozining muvozanatlik sharti:

ёки (6)
(6) ni (5) ga bо‘lib quyidagi ifodani olamiz.
(7)