O‘zbek filologiyasi fakulteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi o‘zbek dialektologiyasi



Download 5,93 Mb.
bet110/165
Sana12.04.2022
Hajmi5,93 Mb.
#546952
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   165
Bog'liq
Янги укув йили учун мажмуа 2022

Miraziz A’zamga
Bolalarcha kasha yeb,
Bolalarga yozadir.
Shuytib, sakson yoshda ham
Bolalardek tozadir.
(O‘zbek adabiyoti va san’ati, 2015 yil 1-yanvar)
Shuni ta’kidlash lozimki, dialektlar adabiy tilning boyishi uchun tabiiy manbalardan biri bo‘lib qoladi. Dialektizmlarning adabiy tilga singib ketish jarayoni dastlab qiyin kechadi, lekin badiiy adabiyotning ta’sirchan kuchi orqali bir asarda qo‘llangan dialektizm keyingi asarlarga o‘tadi va shu tariqa umumxalq mulkiga aylanadi va adabiy tilda o‘zlashib ketishi mumkin.
Autonomy and heteronomy
A useful concept in looking at the relationship between the notions of a ‘language’ and ‘dialect continuum’ is the concept of heteronomy. Heteronomy is simply the opposite of autonomy, and thus refers to dependence rather than independence.
We say, for example, that certain varieties on the West Germanic dialect
continuum are dialects of Dutch while others are dialects of German because of the relationship these dialects bear to the respective standard languages. The Dutch dialects are heteronomous with respect to standard Dutch, and the German dialects to standard German. This means, simply, that speakers of the Dutch dialects consider that they are speaking Dutch, that they read and write in Dutch, that any standardizing changes in their dialects will be towards Dutch, and that they in general look to Dutch as the standard language which naturally corresponds to their vernacular varieties. Fig. 1-3 is an attempt to represent this diagrammatically by showing how the superposed autonomous varieties, standard Dutch and German, have been imposed over the dialect continuum.
Avtonomiya va geteronomiya.8 Getereologiya- heteros- boshqa, logos-ta’limot tushunchasini ifodalaydi. Getereologiya – bir xalq tilining turli davlat hududlarida alohida-alohida mustaqil rivojlanishi va yozuvdagi farqlar, adabiy me’yorlarning o’ziga xosligi bilan xarakterlanadi. Bu esa, o’z navbatida, tillarning avtonomiyasini keltirib chiqaradi. Ma’lumki, o’zbek adabiy tili nafaqat O’zbekiston Respublikasi hududida, balki qo’shni Respublikalarda ham amal qiladi va bunda barcha shevalar o’zbek adabiy tili atrofiga birlashadi. Lekin Afg’onistondagi o’zbek shevalari ko’p yillardan beri adabiy tilimizdan uzilgan holda mustaqil rivojlanmoqda. Adabiy til O’zbekiston va Afg’onistonda o’ziga xos tarzda taraqqiy etmoqda. Bu esa o’zbek tilining har ikki davlatdagi o‘zaro mustaqilligini ta’minlaydi.

Download 5,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   165




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish