O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

Lyuminissensiyaningso‘nishi
Turliomillarta’siridamoddachiqaradiganshulaningintensivligikamayadi. Bundayxodisagalyuminissensiyaningso‘nishideyiladi. Eritmalarkonsentratsiyalarioshgandalyuminissensiyaoldinoshadi, muayyanqiymatdanso‘ngto‘g‘richiziqlioshishkuzatiladi, kattakonsentratsiyalardaesaukeskinkamayadi. Bundayhollyuminissensiyaningkonsentratsionso‘nishideyiladi. Lyuminissensiyaso‘nishikkiturgaajraladi: lyuminissensiyaso‘nishiningbirinchiturigahattomolekulalarqo‘zg‘atilmaganholatdabo‘lgandahamuningichkiqaytaguruxlanishikiradi. Bundayholdalyuminissensiyaningso‘nishishulalanishiningdavomiyligibilanbog‘liqbo‘lmasdan, ukiyoviyreaksiyalarnatijasidashulalanuvchimoddaningshulalanmaydiganmoddagaaylanishibilanbog‘liq. Bundayutilishvalyuminissensiyaspektrlariningo‘zgarishiniko‘riladi. Lyuminissensiyaningikkinchiturso‘nishidayutilishvalyuminissensiyaspektrlario‘zgarmaydi. Ikkinchiturso‘nishtashqita’sirlaroqibatidayangimoddahosilbo‘lishibilanyuzagakeladi. Ko‘pchilikhollardalyuminessensiyaso‘nishiningsabablarima’lumemas. Lyuminessensiyaningso‘nishikonsentratsiyadantashqari, harorat, rNvaboshqalarta’sirqilishimumkin.
Konsentratsionso‘nish
Lyuminessensiyaningenergetikchiqishilyuminessensiyalovchimoddaningkichikkonsentratsiyalaridauningeritmadagitarkibigaproporsionaldirvabumiqdoriylyuminessenttahliluchunishlatilishimumkin. Lekinlyuminessentmoddakonsentratsiyasioshishibilannurlanishyorqinligikuchaymayaksinchasusayadi.Moddaningma’lumbirkonsentratsiyasidalyuminessensiyanito‘liqo‘chishikuzatiladi. SHundayqilib, turlilyuminessentmoddalaruchunkonsentratsionto‘siqmavjudbo‘lib, buto‘siqdanYuqorida nurlanishkuzatilmaydi. Ko‘pchiliklyuminessentmoddalaruchunkonsentratsionto‘siq1.10^-4. 1.10^-3molkonsentratsiyalaroraliqidabo‘ladi.
Konsentratsiyaoshishibilanzarrachalarorasidagio‘zarota’sirhamoshaboradi. Buningnatijasidanurlanishuyg‘onganmolekulalarortiqchaenergiyalariniboshqamolekulalargauzatadi. Molekulalarningenergetikqavatlario‘zgaradi, buqavatlarorasidanurlanishsizo‘tishlargasababbo‘ladi. Konsentratsionso‘nishteskarixususiyatgahamegadir: eritmalarsuyultirilgandanurlanishniqaytadankuzatishmumkin.
 Haroratta’siridaso‘nish.Haroratningoshishiorganikmolekulalarvakristallofosforlardakuzatiladiganlyuminessensiyaningintensivliginikamaytiradi, chunkiharoratoshishibilanerituvchiningqovushqoqligikamayadi, molekulalarningtebranishenergiyasiortadi, molekulalarorasidagibog‘lanishlarsusayadivamolekulanormalnurlanmaganholatgao‘tishimumkin.
Ba’zibirorganikmoddalarpastharoratdagieritmalardalyuminessensiyalanmay, muzlashharoratiatrofidalyuminessensiyalanadi. Harorato‘zgarganidauyg‘ongankristallofosforningnurlanishi, elektronlarningkristallpanjaraorasidano‘tishlarisababli, birnechamaksimumgaegabo‘ladi.
Lyuminessensiyaniqo‘shimchalarta’siridaso‘nishi. Lyuminessensiyalanuvchieritmalargaba’zibirmoddalarniqo‘shilishinatijasidalyuminessensiyaniso‘nishikuzatiladi. Bundaymoddalarnilyuminessensiyaniso‘ndiruvchilardeyiladi. Bundaymoddalardalyuminessensiyaniso‘ndirilish, ya’nimahsulotlarhosilbo‘lishivaso‘ndiruvchininguyg‘onganmolekulasiningenergiyasiuzatilishihisobigahosilbo‘ladi. So‘nishko‘pjihatdanerituvchigabog‘liq. Lyuminessensiyalanuvchibirikmalaruchunelementaryod, temir, mis, kumushionlariaktivso‘ndiruvchibo‘ladi. Kislorodningso‘ndiruvchilikxususiyatiaromatikbirikmalarganisbatankuchlinamoyonbo‘ladi. Azotoksidinihamso‘ndirishkuchijihatidankislorodbilantenglashtirishmumkin. Azot, argonvaba’zibirboshqainertgazlarlyuminessensiyagata’sirko‘rsatmaydi, balkienergiyaniissiqlikkao‘tishinioldinioladi.

Fluorimetrlarvaularningtuzilishi