Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

57

---

G
d
36-rasm
Beykali  c h o ‘ntakqopqoq  tikishda  a w a l  beyka  tayyorlab  olinadi. 
Beyka c h o ‘ntakqopqoqning tashqi cheti shakliga  moslab uch qismdan 
bichiladi  (yaxlit  b o ‘lishi  ham   m um kin).
Beyka qismlari joyiga moslanadi va biriktirish choklarining chiziqlari 
45°  burchak  ostida  o ‘tadigan  qilib  belgilab  olinadi.  Shundan  so‘ng 
l>eyka qismlari belgilangan chiziq bo‘yicha mashinada tikiladi, beykaning 
ikki  chetiga  0,5-0,7  sm  qolganda  baxyaqator  to'xtatiladi.chok  haqi 
0,5-0,7  sm  qoldirib  kesiladi.  C hoklar  yorib  dazm ollanadi.  Beykani 
ch o ‘ntakqopqoqga biriktirm a yoki bostirm a chok bilan ulash  mumkin. 
C h o ‘ntakqopqoq  ostki  qo p q o q d an   beyka  enichalik  tor  bichiladi. 
Biriktirma chok bilan ulashda (36-rasm ,  b) beyka va c h o ‘ntakqopqoq 
o ‘ngini  ichkariga  qilib  q o ‘yiladi,  so‘ngra  qirqimlarini  tekislab,  beyka 
m ashinada  0,5-0,7  sm  chok  haqi  bilan  ulanadi.
Beykani  c h o ‘ntakqopqoqga  bostirm a  chok  bilan  ulashda  (36- 
rasm ,v)  beykaning  ichki  cheti  teskari  tom oniga  0,5-0,7  sm  qayirib 
dazm ollanadi.  C h o ‘n takqopqoqda  beykani  bostirib  tikish  chizig‘i 
belgilab  olinadi.  Beyka  o ‘ngi  bilan  c h o ‘ntakqopqoqning  o ‘ngiga 
q o ‘yiladi,  b u n d a  beykaning  qayrilgan  cheti  c h o ‘ntakqopqoqdagi 
belgilangan  chiziqqa  to ‘g ‘ri  kelishi  kerak,  aw al  q o ‘lda  ko‘klab  olib, 
so ‘ngra  0,1  sm  ichkaridan  bostirib  tikiladi.
58

---

Beyka  biriktirib  yoki  bostirib  tikilgandan  so‘ng  c h o ‘ntakqopqoq 
bilan  ostki  qopqoq  o ‘ngini  ichkariga  qilib  q o ‘yiladi,  qirqim lari 
tekislanib  ag‘darm a  chok  bilan  tikiladi,  chokning  eni  0,5-0,7  sm. 
C hokning  burchaklaridagi  chok  haqlari  kesiladi,  c h o ‘ntakqopqoq 
o ‘ngiga  ag‘dariladi  va odatdagidek  ishlov beriladi.
Qistirma kantli ch o ‘ntakqopqoq tikishda ham aw al  kantni tayyorlab 
olish  kerak. 
Kant  gazlam aning  b o 'y   ipiga nisbatan  45°  burchak 
ostida bichib olinadi, uzunasiga ikki buklanadi va dazmollanadi.  So‘ngra 
ostki  q o p q o q n in g   o ‘ngiga  q o ‘yiladi,  q irq im la ri  te k islan ad i  va 
b u r c h a k la r i  s o lq ir o q   q ilib   jo y l a s h tir i b   q o ‘ld a   k o ‘k la n a d i. 
C h o ‘ntakqopqoq  va  ostki  qopqoq  o ‘ngini  ichkariga  qilib  q o ‘yiladi, 
qirqimlari to ‘g‘rilanib, ostki qopqoq tom onidan  m ashinada ag‘darm a 
chok bilan tikiladi.  (36-rasm ,g).
Qopqoq chetlarini mag‘iz choki bilan ham  bezash mumkin.  Bunda 
c h o ‘n tak qo pq o q  bilan   ostki  q o p q o q   teskarisini  ichkariga  qilib 
q o ‘yi!adi, qirqimlari to ‘g‘rilanadi va mag‘izning eniga qarab mashinada 
0,2-0,4  sm  ichkarisidan  m ahkam lanadi.  Bezak  b o ‘lak  gazlam aning 
b o ‘y  ip ig a 45°  b u rch ak   o stid a b ic h ilad i,  u n in g   eni  m ag ‘izning 
ikkilantirilgan  eniga  1,0-1,5  sm  q o ‘shib  topiladi.
B o'lak  uzunasiga  ikki  buklab  dazm ollanadi  va  c h o ‘ntakqopqoq 
shaklida  c h o ‘ziladi.  Tayyorlangan  boMak  va  qopqoqning  qirqim lari 
tekislanadi  va  boMak  to m onidan  m ashinada  tikib,  dum aloqlangan 
joylarida  solqi  hosil  qilib  ketiladi.
C hokning  eni  m ag‘iz  eniga  teng  bo'lishi  lozim.  S o‘ngra  b o ‘lakni 
chok  atrofida  aylantirib  m ag‘iz  hosil  qilinadi.  M ag‘iz  qopqoqning 
o ‘ngiga,  boMak tikilgan chok ustidan baxyaqator yuritib  puxtalanadi. 
Bunda teskari  to m onidan baxyaqator boMakning  ichki  chetidan  0,1 - 
0,2  sm  ichkaridan  o ‘tishi  kerak.  Tayyor  b o ‘lgan  c h o ‘ntakqopqoq 
dazm ollanadi.  (36-rasm ,  d).