Microsoft Word KichikBiznes doc

 
MT = MX+IX+ST+A+BIX / M 
 
Bu yerda: 
MT - mahsulot tannarxi, so’m / dona, so’m / kg va boshqa; 
MX - ishlab chiqarishning moddiy xarajatlari, so’m; 
IX  -  ishlab  chiqarish  xususiyatidagi  mehnatga  haq  to’lash  xarajatlari, 
so’m; 
ST  -  ishlab  chiqarishga  tegishli  bo’lgan  ijtimoiy  sug’urta  to’lovlari, 
so’m; 
A - asosiy vositalar amortizasiyasi, so’m; 
BIX - boshqa ishlab chiqarish xarajatlari, so’m; 
M - mahsulot miqdori, sentner, dona, kg, tonna va hakozo. 
Korxonada  rejadagi  (biznes-rejada  belgilangan)  va  haqiqiy  (hisobot  
haqiqatda  erishilgan)  tannarx  hisoblab  borilishi  mumkin.  Bu  rejalashtirilgan 
ishlab chiqarish xarajatlarini haqiqatda erishilgan daraja bilan solishtirish, or-
tiqcha moddiy va mehnat resurslari sarflariga yo’l qo’yilgan yoki tejamga er-
ishilganini aniqlash va kelgusida tegishli xulosalar chiqarishga imkon beradi. 
Rejadagi  tannarx  korxonaning  mavjud  texnik,  texnologik  va  kadrlar 
salohiyati  doirasida  mahsulot ishlab  chiqarishga  sarflanishi  ehtimoli bo’lgan 
xarajatlarning kutilayotgan maksimal darajasini aks ettiradi. Rejadagi tannarx 
moddiy resurslarni sarflash me’yorlari asosida hisoblanadi. 
Haqiqiy  tannarx  korxonaning  mahsulot  ishlab  chiqarish  jarayonini 
haqiqatda  sarflangan  bevosita  ishlab  chiqarish  xarajatlarini  tashkil  etadi. 
Haqiqiy  tannarx  rejadagi  tannarxdan  farq  qilishi  mumkin.  Agar  u  rejadagi 
tannarxdan yuqori bo’lsa, ishlab chiqarish samardorligining pasayishidan past 
bo’lsa, kapital, mehnat va moddiy resurslardan oqilona foydalanish natijala-
rini aks yettiradi. Mahsulot tannarxini hisoblashda faqat shu mahsulotni ish-
lab  chiqarish  bilan  bog’liq  xarajatlar  hisobga  olinadi.  Mahsulotni  sotish  va 
ishlab  chiqarishni  boshqarish  bilan  bog’liq  umumkorxona  xarajatlari 
mahsulot tannarxiga kiritilmay davr xarajatlariga hisobiga kiritiladi. 
Mahsulot  tannarxini  aniqlashda  hisoblash  obektlarini bilish  muhimdir. 
Unga  qilingan  xarajatlarni  alohida  hisobga  olish  mumkin  bo’lmaganligidan, 
umumiy  ishlab  chiqarish xarajatlarini hisoblash  obektlari   to’g’ri taqsimlash 
muhimdir.