|
Hindistonning nazoratchi bosh auditori
Kelib chiqishi
Buxgalteriya va audit tajribalari Hindlarga tarixiy davrlardan ma’lumdlr. KOtltllyaning Arshastra asari Mauryan davrlaridagi buxgalteriya va audit faOllyoti jarayonlari va mexanizmlarini yaqqol yoritib beruvchi davlat arboblari haqidagi tarixiy kitobdir.
Mukerj Guptaning fıkriga ko’ra boshqaruvchilar mukammal va tartibli tizimlarni joriy qilishgan ya'ni hozirgi bosh hisobchi lavozimiga o’xshash tarzda buxgalteriya tashkilotini alohida vazifalarga joylashtirib chiqqan va davrlar mobaynida auditda hisob-kitobning amaliy tajribalari saqlanib kelgan. Gupta sulolasi davrida Maurya namoyondalari davrida bo’lgani singari hisob kitoblar saqlanib qolgan va davrlar mobaynida auditga va maqullangani topshirilgan, keyinchalik, hisob boshqarmasi vakili va vazirlar kengashida o'z harakatlari uchun javobgar hozirgi bosh hisobchiga to’g'ri keluvchi keng ravishda talqin qilinganda Patyuoarika deb nomlanuvchi so’zdan foydalanish yuzaga keldi. O'rta asrlarda Dehlida Mushrif va Mustafılar saltanati buxgalteriyaga va auditga javobgar bo'lishgan. Muhgal boshqaruvchilari daromadlarni yig'ish va auditorlik ishlarini olib borishga o'z diqqatlarini qaratishgan. Vazir yoki Devon Muhgal davrida moliya boshqarmasi
vakili sifatida faoliyat yuritgan. Shunga qaramay buxgalteriyaning va auditning yangi zamonaviy tizimlarini Hindiston hududida amaliyotga joriy qilinishi Britanlar hukmronligi davriga borib taqaladi. Qirolichaning 1858 yildagi hisobchilarni tayyorlash va yakka tartibdagi auditorlarni tayinlash tog'risidagi qarori Hindiston bosh hisobchilari idorasida yangi lavozimni vujudga keltirdi. 1860 yilda buxgalteriya va auditorlik vazifalari birlashtirildi va bosh auditor singari bosh hisobchi ham qayta shakllantirildi. 1919 yilgi Hindiston hukumat qonuni bosh auditorga yuqori davlat maqomi berdi va 1935 yildagi qonunga ko’ra,
166 dan 171 chi moddagacha bosh auditor idorasini kuchaytirishga qaratilgan. 1950 yil Hindiston konstitutsiyasi mustaqilligidan so’ng bosh auditor bosh nazoratchi auditor deb qayta nomlandi.
BEA ning konstitutsiyaviy o’mi
BNA ning vazifalari Hindiston konstitutsiyasi va mustaqil konstitutsaviy tashkilot tomonidan belgilanadi. BNA qonun hujjatlari orqali ruxsat etilgan har bir harakatga ketgan har bir sarf-meyori ustidan nazorat qiluvchi shaxsdir.
Konstitutsiya BNA mustqilligini kafoltlaydi va hech kimga yon bosmasdan, qo’rqmasdan, mehr oqibat qilmasdan moliyaviy birdamlikni, odamlarni qiziqishini qonunan himoya qilish va qonun bilan mutanosibligiga ko’maklash vazifalarini talab qiladi. BNA ning o'rni Hindiston konstitutsiyasininng 5 qismi va 5 bo’limida 148 moddada keltirib o'tilgan.
Hindiston nazoratchi va bosh auditori prezident tomonidan uning qo’1i va muhri asosida ma'1um muddatga tayinlanadi va idoradagi o'zini tutishi va faoliyati yuzasidan faqatgina oliy sud tomonidan o'z lavozimidan chetlatilishi mumkin.
Nazoratchi va bosh auditor etib tayinlangan har bir shaxs, ishga kirishdan avval prezidentdan avval kimnidir o'z vakili sifatida aniqlaydi va tavsiya etadi va shu
shaxs 3 tartibga muvofıq bu shaxs rozilik bildiradi va qasamyod qiladi.
Bosh auditor va nazoratchining xizmatining oylik maoshi va boshqa shart- sharoitlar qounun orqali Parlament tomonidan belgilab berilishi mumkun va o’zlari hohlaguncha ikkinchi tartib bo’yicha belgilanadi. Shuni inobatga olish kerakki, na
Bosh auditorning oyligi na nazoratchining oyligi ishni tark etish, pensiyaga, yosh nuqtai nazaridan nafaqaga chiqish yuzasidan kelishuvdan keyin uning kamchiliklaridan farqlanmaydi.
Bosh auditor yoki nazoratchi ishni to’xtatgandan so’ng Hindiston hukumatda yoki boshqa davlat hukumat idoralarida ortiq faoliyatini davom ettira olmaydi.
Bu qonun yoki parlament tomonidan yaratilgan qonunlarning annal qilinishi masalasi, shaxslarning Hind auditorlik tashkilotida yoki buxgalteriya boshqarmasida xizmat qilish shart-sharoitlari va Bosh auditorning va
nazoratchining boshqaruv vazifalari nazoratchi va bosh auditor bilan surishtiruv ishlari olib borilgandan so'ng prezident qoidalari asosida ko’rsatib beriladi.
Nazortchi bosh auditor idorasining boshqaruv xarajatlari oyliklar, mukofot pullari va nafaqa to’lovlari yoki shaxsning idoradagi xizmati Hindiston barqaror
fondi tomonidan to’lanadi.
Nazoratchining va bosh auditorning burch va vazifalari
Xazorafchf va bosh auditor parlament tomonidan chfqarilgan qonunlar asosida davlat hisob organlari va hlSOb birlashınasl yokl boshqa davlat organlari bilan aloqada o’z burch va vazifalarini bajaradl bu konstitutsf ya amal qilishdan avval, v6lkll qllib tayinlangan shaxs hisob birlashmasi va davlat hisob boshqarmasi bilan bog'langan tarzda HindlStOTl hisob boshqOrıTl6lSl va viloyatlar boshqarmalarlda bosh auditor tomonidan tan olinishf bilanoq zudlik bll6lTl bu kabi burch va vazifalarni amalga oshiradi. Hlsob blrlashmasi va davlat hisob boshqarmasi prezident tomonidan nazoratchi va bosh auditorning taklifı asosida faoliyat yuritadl.
Do'stlaringiz bilan baham: |
