Jahon siyosiy mafkuralari tarixi tayanch iboralar avangardizm

MONETARIZM  (lot.  moneta  —  tanga,  pul)  —  davlatni  iqtisodiy  boshqarishga 

oid iqtisodiy  nazariya  va  amaliy  kontseptsiya.  20-a.  ning  50-y.larida Milton  Fridmen 

asos solgan. M. iqtisodiyot nazariyasidagi neoliberalizm oqimiga kiradi, ta’minlash va 

iktisodiy  o’sish  mexanizmini  yaratish  muammolari  b-n  shug’ullanadi  va  bu 

mexanizmda  asosiy  e’ti-borni  pulga  qaratadi.M.ga  ko’ra,  iqtisodiy  jarayonlarda, 

xo’jalik  yuritishda  muomaladagi  pul  miqdori  va  pul  massasi  b-n  tovar  massasi 

o’rtasidagi aloqalar belgilovchi o’rinda turadi. Monetaristlar pul emissiyasini tartibga 

solish,  milliy  pul  birligining  valyuta  kursi,  kredit  foizi,  soliq  stavkalari  va  boj 

tariflarini  iqtisodiyotga  ta’sir  ko’rsatishning  asosiy  usullari  deb  biladilar.  Monetar 

kontseptsiya  AQSH  amaliyotida  yaxshi  natija  berdi.  M.  g’oyalari  20-a.ning  80-

y.laridan  G’arb  mamlakatlarida  davlat  iqtisodiy  si-yosatiga  singdirildi,  uning 

tavsiyalari amaliyotga joriy qilindi. 

MONIZM  (yun.  monas  —  yakka,  yagona)  —  dunyodagi  turli  hodisalar  negizida 

bitta  ibtido,  yagona  substantsiya  yotadi  deb  hisoblaydigan  ta’limot.  3-a.da  Eronda 

vujudga kelgan. Asoschisi Moniy. M. koinotda nur b-n zulmat, ruhiy asos b-n moddiy 

asos,  yaxshilik  b-n  yomonlik  o’rtasidagi  o’zaro  kurashni  e’tirof  etishga  asoslanadi. 

Hyp, ruhiy asos, yaxshilik olamida xudo, ikkinchisida — shayton (iblis) hukm suradi. 

M.da  zardushtiylik  va  xristianlik  g’oyalari  mavjud.  M.  dunyoning  ko’p 

mamlakatlariga,  jumladan,  Italiyadan  to  Xitoyga  qadar  tarqalgan.  8-a.da  Uyg’ur 

xonligida  hukmron  dinga  aylangan.  M.  8—  9-a.larda islom  tarafdorlarining  ta’qibiga 

uchradi.  Keyinchalik  Yevropa  va  Osiyoda  barham  topdi.  Xitoyda  u  14-a.ga  kelib 

taqikdandi.