Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
Sharq donishmandlari aytganidek, “Eng katta boylik – bu aql-zakovat va ilm, eng katta 
meros – yaxshi tarbiya, eng katta qashshoqlik – bu bilimsizlikdir!”
Shu sababli hammamiz uchun zamonaviy bilimlarni o‘zlashtirish, chinakam maʼrifat va 
yuksak madaniyat egasi bo‘lish uzluksiz hayotiy ehtiyojga aylanishi kerak.
Har bir inson yuksalib borar ekan, odatda, unda faoliyatning qandaydir turiga nisbatan 
ustuvor moyillik ko‘zga tashlanadi va bu holat uning hayotiy yo‘li va taqdirini belgilab berishi 
mumkin. Psixologlar inson faoliyatiga xos bunday moyillikni eksperimental yo‘l bilan xulosa 
chiqarish asosida isbotlashga harakat qiladilar. Psixolog B.I.Dodonovning fikricha, inson 
“mutanosiblikka”, “muvofiqlik (proporsionallik)ka” barcha fazilatlarini rivojlantirish emas, 
balki butun hayoti va faoliyatida asos bo‘lib, unga mohiyat - maʼno baxsh etadigan 
qobiliyatlarini ustun darajada rivojlantirish hisobiga erishishi mumkin.
Аmaliy faoliyatda insonning faqat shaxs sifatidagi ijtimoiy fazilatlari ifodalanishi va 
yuzaga chiqishi uning madaniylik mezoni hisoblanadi.
Haqiqiy o‘zlikka originallikka intilish bilan emas, balki, eng avvalo, mehnatdagi jonbozlik 
bilan erishish mumkin.
Bugungi jamiyatda o‘z faoliyatini uning mazmunini aniq ko‘ra biladigan va har qanday 
muammolarni mustaqil hal qila oladigan yoshlar kerak.
“Bugungi dunyo yoshlari – son jihatidan butun insoniyat tarixidagi eng yirik avloddir, 
chunki ular 2 milliard kishini tashkil etmoqda. Sayyoramizning ertangi kuni, farovonligi 
farzandlarimiz qanday inson bo‘lib kamolga yetishi bilan bog‘liq. Bizning asosiy vazifamiz – 
yoshlarning o‘z salohiyatini namoyon qilishi uchun zarur sharoitlar yaratish, zo‘ravonlik 
g‘oyasi – “virus” tarqalishining oldini olishdir”.
Mamlakatimiz aholisining qariyb 64 foizini yoshlar, yaʼni 30 yoshgacha bo‘lganlar 
tashkil etadi. Bu, bir tomondan, davlatimiz zimmasiga ulkan maʼsuliyat yuklasa, ikkinchi 
tomondan, yoshlarga oid maqbul siyosat yuritish natijasida ulkan imkoniyatlar ham beradi.
Hozirgi kunda O‘zbekistonda mehnat resurslarining yarmidan ko‘pi yoshlardir
1
.
Yoshlar barcha davrlarda jamiyatning faol qatlami bo‘lib, doimiy yo‘naltirib va qo‘llab
turishni, quvvatlashni talab etadi. 
Xo‘sh, o‘quvchilar tarbiyasida bu axborot vositalarining taʼsiri qanday? degan savolga 
ikki xil maʼnoda salbiy yoki ijobiy javob topish mumkin. Ijobiyligi shundaki, gazeta, jurnal 
televideniye orqali yangiliklardan xabardor bo‘lib, ogohlikka chorlovchi dars mashg‘ulotlari 
olib borilmoqda. Salbiy tomoni suhbatlarga ko‘ra, yosh xususiyatiga mos bo‘lmagan seriallar, 
jangari filmlarni qiziqib ko‘rishayotganligi va boshqa holatlar aniqlangan.
Global axborot tizimidagi xabarlarni “filtrsiz” qabul qilish oqibatida yoshlar ongi 
zaharlanmoqda. Masalan, biror kerakli maʼlumotni olish maqsadida saytga kirgan 
yoshlarning “falonchi mashhur shaxs halokatga uchradi” kabi shov-shuvli eʼlonga ko‘zi 
tushadi va beixtiyor, uni ochadi va aldamchi xabarlarning davomini o‘qiydi. Shu tariqa g‘o‘r 
yoshlar g‘alamislarning tuzog‘iga ilinadi. Bunday jirkanch “madaniyat” taʼsiriga berilgan 
1
R.S.Kasimov va boshqalar. “O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirzieyovnng Oliy Majlisga 
Murojatnomasini o‘rganish va keng jamoatchilik o‘rtasida targ‘ib etishga bag‘ishlangan ilmiy –
ommabop 
qo‘llanma” Toshkent “Maʼnaviyat” 
-2018y. 119, 243 betlar 
202

---