Husniddin Qoraboyev
91
66.11. Olmos va shishaning absolut nur sirdirish ko’rsatkichlari mos ravishta 2,42 va 1,5
ga teng . Agar ularda nurning tarqalish vaqti bir hil bo’lsa, oyna qalinligi olmos
qalinligidan necha marta katta?
66.12. Nur sindirish ko’rsatkichi
√ bo’lgan muhitdan, optik zichligi √ bo’lgan muhitga
60
o
burchak ostida tushadi. Tushgan va singan nurlar orasidagi burchakni toping?
66.13. Nur shisha sirtiga qanday burchak ostida tushganda
sinish burchagi tushish
burchagidan ikki marta kichik bo’ladi. Shishaning nur sindirish ko’rsatkichi 1,6 ga
teng.
66.14. Agar siz hovuzga vertikal qarasangiz uning chuqurligi 0,9 m ko’rinadi. Hovuzning
haqiqiy chuqurligini aniqlang. Suvning nur sindirish ko’rsatkichi 1,33.
66.15. Nur, sindirish burchagi
bo’lgan 3 yoqli prizmaga perpendikulyar
tushmoqda (225-rasm). Prizmaga tushuvchi va undan chiquvchi nurlar orasidagi
burchakni toping? Prizma moddasining nur sindirish ko’rsatkichi 1,5.
66.16.
Ko’zlarini ochgan suv ostida holda suv ostita turgan suzuvchining boshining
tepasida, suv yuzasidan 75 sm yuqorida yorqin jisim joylashgan. Suzuvchiga
buyum suv sirtidan qanday masofada ko’rinadi? Suvning nur sindirish ko’rsatkichi
ga teng.
Uchinchi daraja
66.17. Yorug’lik nuri suv bilan to’ldirilgan vertikal devorli silindrik shakldagi stakandagi
suv sirtiga tushadi.Suv sirtidagi A nuqtada yorug’likning ma’lum qismi
qaytadi,ma’lum qismi esa sinadi (226-rasm). Singan nurning stakan devorigacha
tarqalish vaqti qaytgan nurning stakan devorigacha tarqalish vaqtidan necha
marta
katta? Suvning nur sindirish ko’rsatkichi 4/3.
Husniddin Qoraboyev
92
66.18. 2,5 m uzunlikdagi qoziq vertikal ravishda hovuz tubiga tushiriladi, bunda u
butunlay suv ostida bo’ladi (227-rasm). Agar yorug’lik nuri suv sirtiga α=60°
burchak ostida tushsa, qoziqning hovuz tubidagi soyasi uzunligini aniqlang.
Suvning nur sindirish ko’rsatkichi 4/3.
66.19. Yorug’lik nuri shisha sirtiga qanday burchak ostida
tushganda qaytgan va singan
nurlar o’zaro perpendikulyar bo’ladi? Yorug’likning shishadagi tarqalish tezligi
2∙10
8
m/s.
66.20. Tubi gorizontal bo’lgan hovuzning chuqurligi 1,2 m, uning tubida yassi ko’zgu
yotibdi. Yorug’lik nurining suv sirtiga tushish burchagi 30°. Ko’zgudan qaytgan
nur tushish nuqtasidan qanday masofada suv sirtidan chiqadi? Suvning nur
sindirish ko’rsatkichi 1,33.
66.21. Nur, sindirish burchagi
bo’lgan 3 yoqli shisha prizmaga tushmoqda va
undan 30° burchak ostida chiqmoqda.Nurning prizmaga
tushish burchagini
aniqlang. Shishaning nur sindirish ko’rsatkichi 1,5.
66.22. Qatlamga tushgan nur dastlabki yo’nalishiga nisbatan qanday burchakka og’adi
(228-rasm)?
Tushish burchagi 60°.
66.23. 2 parallel yorug’lik nurlari doiraviy shaffof silindr yon sirtiga tushadi. Nurlar
orasidagi masofa R- silindr asosining radiusiga teng (229-rasm). Nurlar silindrning
sirtida kesishgan bo’lsa, silindr materialining nur sindirish ko’rsatkichini aniqlang.
Husniddin Qoraboyev
93
66.24. Ko’z va nuqtaviy manba orasiga 21 mm qalinlikdagi yassi parallel shisha plastinka
kiritildi. Agar shishaning nur sindirish ko’rsatkichi 1,5 ga teng bo’lsa,manba uning
tasviri orasidagi masofani aniqlang. Plastinka ko’z
va manbani tutashtiruvchi
to’g’ri chiziqqa perpendikulyar joylashgan.
4-daraja
66.25. Chuqurligi 5 m bo’lgan hovuzdagi suv sirtida 1 m radiusli doiraviy faner
suzmoqda. Fanerning markazidan 2 m balandlikda nuqtaviy yorug’lik manbai
yoqilgan. Fanerning hovuz tubidagi soyasi radiusini aniqlang. Suvning nur sindirish
ko’rsatkichi 1,33.
66.26. Yupqa devorli sferik shaklidagi bo’sh ko’lba suyuqlikka botirilgan. Kolba
markaziga yo’nalgan uning markazi orqali o’tuvchi o’q bo’ylab ingichka parallel
nurlar dastasi kolbaga tushadi. Kolbani qarama qarshi devoridagi nurlar diametri
tushkan nurlar diametridan ikki marta farq qiladi. Kolba botirilgan suyuqlikning
nur sindirish ko’rsatkichini aniqlang.
66.27. Oqimning pastki qismida tosh yotadi. Sayyoh uni olishga qaror
qildi va toshni
mojjalga olib qo’lini suvga 45° burchak ostida tushirdi. Agar oqim chuqurligi 32
sm bo’lsa, Qo’l toshdan qanday masofada suv tubiga tegadi. Suvning nur sindirish
ko’rsatkichi
.
66.28. Chuqurligi 1.5 m bo’lgan hovuzga qoqilgan qoziq suvdan 30 sm chiqib turibdi.
Quyosh nurlarining tushish burchagi 45° bo’lsa, qoziqning hovuz
tubidagi soyasi
uzunligini aniqlang. Suvning nur sindirish ko’rsatkichi
.
66.29. Yorug’likning yassi parallel shisha plastinaga tushish burchagi 60° ga teng. Nur
plastinadan chiqishda 20 mm ga siljigan bo’lsa, plastinkaning qalinligi qanday?
Shishaning nur sindirish ko’rsatkichi 1.5 ga teng.
