Husniddin Qoraboyev

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
1 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fizikadan masalalar 
to’plami 
sinf 
sinf 
masala 
4 xil  qiyinlik darajada 
Maktab kursining barcha bo’limlari bo’yicha  
2-qism. Elektrodinamika. Optika va atom fizikasi 

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
2 
 
  
Mundarija 
39. Elektr maydon kuchlanganligi.
 .................................................................................................................................... 4 
40.
 
KULON qonuni.
 .................................................................................................................................................... 7 
41.
 
Potensial. Potensialar farqi.
 ................................................................................................................................. 12 
42.
 
Elektr  sig’imi. Kondensatorlar. Kondensatorlarni ulash. .................................................................................... 16 
43.
 
Kondensator energiyasi.
 ....................................................................................................................................... 20 
44.
 
Tok kuchi. Qarshilik. Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni.
 ........................................................................... 23 
45.
 
O’tkazgichlarni ulash. .......................................................................................................................................... 25 
46.
 
To’liq zanjir uchu om qonuni. ............................................................................................................................. 29 
47.
 
Shunt va qo’shimcha qarshilik ............................................................................................................................. 33 
48.
 
O’zgarmas tokning ishi va quvvati. Joul-Lens qonuni ........................................................................................ 35 
49.
 
Kondensator va reziztorli elektr zanjirlari.
 .......................................................................................................... 38 
50.
 
Amper  kuchi.
 ...................................................................................................................................................... 41 
52.
 
Magnit oqimi. Elektromagnit induksiya qonuni.
 ................................................................................................. 48 
53.
 
Harakatlanuvchi o’tkazgichlarda induksiya EUK ............................................................................................... 53 
54.
 
Induktivlik. Tokli g’altakning energiyasi. O’zinduksiya hodisasi. ...................................................................... 57 
55.
 
Mexanik tebranishlar
 ........................................................................................................................................... 60 
56.
 
Matematik mayatnik
 ............................................................................................................................................ 63 
57.
 
Prujinadagi yukning tebranishlari.
 ....................................................................................................................... 65 
58.
 
Tebranuvchi sistema energiyasi. Garmonik tebranishlarda energiyaning saqlanishi va aylanishi
 ...................... 68 
59.
 
Turli tebranish sistemalari
 ................................................................................................................................... 71 
60.
 
Elektromagnit tebranishlar. Tebranish konturi.
 ................................................................................................... 73 
61.
 
O’zgaruvchan tok ................................................................................................................................................. 78 
62.
 
Transformator
 ...................................................................................................................................................... 81 
63.
 
Mexanik to’lqinlar ............................................................................................................................................... 83 
64.
 
Elektromagnit to’lqinlar. ...................................................................................................................................... 85 
65.
 
Yorug’likning to’g’ri chiziq bo’ylab tarqalishi.Yorug’likning qaytishi. Yassi ko’zgu. ...................................... 88 
66.
 
Yorug’likning sinishi. .......................................................................................................................................... 90 
67.
 
To’la ichki qaytish ............................................................................................................................................... 94 
68.
 
Yupqa linzalar.
 ..................................................................................................................................................... 96 
69.
 
Yorug’lik interferensiyasi .................................................................................................................................... 99 
70.
 
Yorug’lik difraksiyasi ........................................................................................................................................ 101 
71.
 
Foton. Foton hossalari.
 ....................................................................................................................................... 103 
72.
 
Fotoeffekt.
 .......................................................................................................................................................... 105 
73.
 
Vodorod atomi.
 .................................................................................................................................................. 107 
74.
 
Atom tuzilishi. Raioaktiv yemrilish.
 .................................................................................................................. 109 
75.
 
Yrim yemirilish davri
 ......................................................................................................................................... 110 

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
3 
 
76.
 
Yadro reyaksiyalari. Massa defekti. Bog’lanish energiyasi. Yadro reyaksiyalarida energiya ajralishi. ............ 112 
77.
 
Uran yadrosining bo’linishi. .............................................................................................................................. 114 
Javoblar
 .......................................................................................................................................................................... 114 
 
 
 
 
 
Rus tilidan 
 
Husniddin Qoraboyev 
tarjimasi. 
So’z boshi 
Ushbu masalalar to’plamida maktab kursining barcha bo’limlari qamrab olingan. Eng 
muhimi har bir bo’limda oldingi bo’limda o’zlashtirilgan bilimlarni ham takrorlab borishni, 
qo’llashni talab qiluvchi masalalar keltirilgan bo’lib, bu bo’limlarning uzviy bog’lanishini , 
oldingi bo’limda o’rganilgan bazaviy bilimlar doimiy takrolanib turishini ta’minlaydi. 
Masalalar 4 xil darajada berilgan: 
Birinchi darajada -oddiy malasalardan tashlik topgan va bu masalar mavzuga oid 
o’zlashtirilgan eng muhim elementar ma’lumotlarni ( tushuncha, qoida, qonuniyatlar, 
formulalar) qo’llashga va tushunishga hizmat qiladi. 
Ikinchi daraja  - mavzuga oid o’zlashtirilgan eng muhim elementar ma’lumotlarni                               
( tushuncha, qoida, qonuniyatlar, formulalar)  o’zaro bog’lagan holda qo’llashga va 
tushunishga hizmat qiladi. 
Uchunchi daraja -  Fizik qonuniyatlarni, kattaliklar orasidagi bog’lanishlarni chuqurroq taxlil 
qilish tushunishga, qo’llashga asoslanib yechiluvchi masalalardan tuzilgan. 
To’rtinchi daraja- maktab kursining ayrim olimpiada masalalari keltirilgan. 
To’plamda keltirilgan xato va kamchiliklar uchun uzur so’raymiz. 
Bu kitobni tarjima qilishda foydali maslaxatlar bergani uchun ustozim  
Mamatqulov 
Zaylobiddin
 akaga katta minaddorchilik bildiraman. 
 
FarPI akademik litseyi 2020 yil 
 

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
4 
 
10- sinf 
3-bo’lim. Elektrodinamika. 
39. Elektr maydon kuchlanganligi. 
Birinchi daraja 
39.1. 
Elektr  maydonning  qandaydir  nuqtasiga  kiritilgan 
      
  
  C  zaryadga  15  mN 
kuch ta’sir qiladi. Bu nuqtadagi elektr maydon kuchlanganlikgini aniqlang. 
 
39.2. 
Biror  nuqtadagi  elektr  maydon  kuchlanganligi 
        
 
    .  Bu  nuqtaga 
kiritilgan 4.5 µC zaryadga maydon tomonidan ta’sir etuvchi kuchni aniqlang.  
 
39.3. 
Elektr  maydon  kuchlanganligi  5  kV/m  bo’gan  nuqtada  zaryadga  ta’sir  etuvchi 
kuch 30 N ekanligi ma’lum bo’lsa, bu zaryad miqdorini aniqlang.