Генетика, геномика ва биотехнологиянинг замонавий муаммолари



Download 2,5 Mb.
Pdf ko'rish
bet104/123
Sana12.03.2022
Hajmi2,5 Mb.
#491646
TuriСборник
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   123
Bog'liq
konfer 2016 cgb

БУРЧОҚДОШЛАР
(
Fabaceae
) ОИЛАСИГА МАНСУБ МАНЗАРАЛИ 
ЯПОН САФОРАСИ 
(
Saphora japonica
)ЎСИМЛИГИНИНГ ДОРИВОР 
ХУСУСИЯТЛАРИДАН ФАРМАСЕФТИКА САНОАТИДА 
ФОЙДАЛАНИШ. 
Эгамбердиев Ш.Б. Хамроев Х.,Одилжонов А.О.
Аманбаева Ш.О.Ёдгорова Г.Ё. 
 
Тошкент давлат аграр унверситети. 
111215, Узбекистан, Тошкент вил., Қибрай тум., Университет кўча, 2-уй 
 
Ислоҳот, ислоҳот учун эмас аввало инсон чун, унинг манфатлари учун 
хизмат қилмоғи лозим. 
Ислом Каримов. 
 
Ер юзида аҳоли сонини кескин кўпайиб бориши, илм фан ривожланиши, 
саноатни катта ютуқлари ва унинг ўсиб бориши ахолини кўпроқ ўсимлик 
оламига ва ундан олинадиган маҳсулотларга бўладиган эхтиёжини ошиб 
боришига сабаб бўлмоқда. Бу эса ўсимликлар турларини яқиндан 


Материалы конференции «Современные проблемы генетики, геномики и биотехнологии», 18 мая 2016г. 
192 
ўрганиш,унинг ҳусусиятларидан келиб чиққан ҳолда улардан саноат 
миқёсида кенг кўламда самарали фойдаланишни тақазо қилади. Бу албатта 
мамлакатимиз флорасини бойитиш, биология,дендрология ва ўрмончилик 
фанларини чуқур ўрганиш ва такомиллаштириш, шу билан биргаликда , бу 
фанларни фармалогия ҳамда геномика фанлари ютуқларидан фойдаланган 
ҳолда ривожлантиришни талаб қилади. Бунинг замирида доривор 
ўсимликлар турини кўпайтириш,бор турлардан самарали фойдаланиш энг 
асосийси инсонларнинг репродуктив саломатлигини ошириш ётади. Бу 
йўналишдаги ишлар инсонларни қадимдан қизиқтириб келган.
Дарҳақиқат ўсимликлар доривор восита сифатида қўлланилиши тарихи 
инсоният тарихига тенг ва у билан чанбарчас боғлиқдир. Ўзбекистонда 4150 
тур бўлиб 700 га яқини доривор ўсимликлар хисобланади. Она 
заминимизнинг баланд тоғ ва адирларида тарқалган ерларда шифобахш 
доривор ўсимликлар билан бир қаторда кўча ва боғларимизга кўрк бериб 
турган кўркам ва чиройли манзарали дарахтларимиз хам ўзининг шифобахш 
хусусиятлари билан ахамиятга моликдир. Бу ўсимликларнинг ахамиятини 
ўрганиш ва улардан дори саноатида кенг кўламда фойдаланиш бу соха учун 
беқиёс ахамиятга эга бўлган дори захирасини яратади. 
Биргина кўча ва хиёбонларимизни безаб турган Дуккакдошлар 
(Fabaceae) оиласига мансуб хушманзара ўсимлик Япон сафорасидир (Saphora 
japonika) ўзининг доривор хусуусияти билан ажралиб туради. Бу ўсимлик 
Дуккакдошлар оиласининг капалакгуллилар кенжа оиласи, тухумак 
туркумига мансуб бўлиб баландлиги 20 метргача етадиган дарахт. Ёш 
навдалари тукли яшил-сарғиш рангли пўстлоқ билан қопланган. Барглари тоқ 
патли мураккаб,5-7 жуфт чўзиқ элеписсимон, чўзиқ тухимсимон ёки кенг 
ништарсимон, ўткир учли барикчалардан ташкил топган бўлиб, қисқа банди 
ёрдамида пояси билан шохларида кетма-кет ўрнашган.Сариқ рангли беш 
бўлакли гуллари руваксимон тўпгулни ҳосил қилади. Меваси қисқа бандли 
тўқ қўнғир-қора рангли дуккак июн-июл ойларида гуллайди меваси 
сентабрда пишади. Ватани Хитой ва Япония Ўрта осиёда кўплаб 


Материалы конференции «Современные проблемы генетики, геномики и биотехнологии», 18 мая 2016г. 
193 
экилади.Шарқий Осиё мамлакатларида қадимдан экилиб келинган бўлиб 
қадимги Хитой табобатида махаллий ахоли томонидан кенг кўламда 
қўлланилиб келинган.Хитой манбаларида келтирилишича, қадимги Хитойда 
ўсимлик ғунчасидан бот, бўғма, тиф ва қизамиқ каби хавфли ва юқумли 
касалликларни даволашда фойдаланилган. Бу ўсимлик Ўрта Осиё халқлари 
томонидан экила бошлангач унинг дориворлик хусусияти ўз аксини топди. 
Табобад илмини султони Абу Али Ибн Синонинг табобадга бағишлаб 
ёзилган кўпгина асарларида йирингли яралар ва қон босими билан боғлиқ 
бир қанча касалликларни даволашда сафораўсимлик гули ва мевасининг 
қайнатмасидан самарали фойдаланилган. 
Гул таркибига флавонноидлар (рутин, кверстетен, кенфирол, генестлин, 
ва уларнинг гликозалари) ва витамин C кўп миқдорда учрайди ва гулларнинг 
шифобахшлик хусусиятини янада оширади.Асосий флавоноид бўлган рутин 
сафора гули ғунчасида 0,3-44% гача бўлади. Ундан яна қимматли махсулот , 
кверстетен олинади. 
Бундан ташқари сафора меваси дамламаси ёрдамида йирингли ва трофик 
яраларни ҳамда куйиш жароҳатларини даволашда самарали усули
ҳисобланади. Рутин, кверстетен витамин П тасирига эга бўлиб, таблетка 
холида шу витамин етишмовчилигида яъни авитаминоз ва гиповитаминоз 
ҳасталигларини даволашда ишлатиш мумкин.Юқорида Япон сафораси 
ўсимлигининг баъзи дориворли хусусиятларини санаб ўтдик.Ҳозирда 
ўсимликнинг янги қимматли доривор хусусиятларини ўрганиш устида 
изланишлар олиб боряпмиз ва фармацевтика саноатида қўллаш усулларини 
ишлаб чиқяпмиз. 
Мамлакатимиз флорасида бу каби ўсимликлар жуда кўп бўлиб уларни 
ўрганиш бугунги куннинг долзарб мавзуларидан биридир.Бинобарин,шундай 
экан мамлакатимизда яратилган имкониятлардан тўлақонли фойдаланиб, 
олдимизга юксак марраларни қўйган ҳолда тинимсиз ўқиб изланишимиз 
лозим.Зеро презедентимиз айтганларидек “Келажак ёшлар қўлида”.


Материалы конференции «Современные проблемы генетики, геномики и биотехнологии», 18 мая 2016г. 
194 

Download 2,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   123




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish