Fizika” fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo’yicha 5320300 – «Texnologik mashina va jihozlar»

Olingan natijalar tahlili. Xatoliklarni baholash.
Olingan natijalarni xatolik darajasini tahlil qilishimiz zarur.
Olingan xatoliklarni keltirib chiqaradigan quydagi sabablarini keltirishimiz mumkin:

1. 
   Tajriba jarayonida vaqtni o’lchashdagi xatolikda
   

Ushbu sabablar tufayli tajriba natijalarida xatolikka yo’l qo’yilishi mumkin.
Tajribalar uchun (7) formulaga asosan hisoblanadi.
O’rtacha nisbiy xatolik va uning foizlardagi qiymati

ifoda yordamida hisoblanadi. O’lchanayotgan kattalikning xaqiqiy qiymati

yordamida aniqlanadi.
Ko’rish mumkinki LC qiymatlarning nazariya va tajribada olinganlari orasida farq bor. Elektr qarshilik nazariya qiymatidan taqriban 0.4% ga kamroq. Shuning uchun farqning sababini boshqa joydan qidirish lozim. Bu yerdagi asosiy sabab induktivlikning tok kuchiga bog’liqligidir. G’altak o’zagi magnit singdiruvchanligi magnit maydoni kuchlanganligiga bog’liq va u o’z navbatida tok kuchiga chiziqli bog’liq bo’ladi.

LABORATORIYA ISHI № 11

YIG’UVCHI LINZALARNING FOKUS ORALIG’INI ANIQLASH

KERAKLI ASBOBLAR
Optik taglik, yig’uvchi linzalar top’lami, chizg’ich, yorug’lik manbai (buyum), ekran. NAZARIY QISM
QURILMANING TAVSIFI
Linzalar barcha Optik asboblarning asosiy qismi hisoblanadi.

Linza deb ikki tomoni sferik sirt bilan chegaralangan shaffof moddaga aytiladi. Ikki tomoni qavariq linzani ko’raylik (2-rasm). Uning egrilik radiuslari R₁ va R₂, egrilik markazlari C₁ va C₂ bo’lsin.
Linzaning chegaralovchi sferik sirtlarning markazlari orqali o’tuvchi topg’ri chiziq linzaning bosh o’ptik o’qi deyiladi (2-rasm). Linzaning o’rta qismiga joylashgan O nuqtani uning Optik markazi deyiladi. Optik markazdan o’tgan barcha topg’ri chiziqlar linzaning Optik o’qlari deyiladi. Optik markazdan bosh fokusgacha bo’lgan masofa OF linzaning fokus masofasi deyiladi (3- rasm).


Bosh fokus masofa F linzaning egrilik radiuslari R₁ va R₂ va uning sindirish ko’rsatkichi n bilan
(1)
formula orqali bog’langan. Bu yerda 1/F = D - linzaning Optik kuchi deyiladi va dioptriyada o’lchanadi (Fokus masofasi 1 m bo’lgan linzaning Optik kuchi 1 dioptriya bo’ladi).
Qavariq linzalarning bosh fokus masofasini aniqlashda turli usullardan foydalaniladi.
1 usul: Fokus masofasini an`anaviy usul bilan aniqlash.
Agar linza bilan buyum orasidagi masofani d va linza bilan tasvir orasidagi masofani f bilan belgilasak (4-rasm ), linzaning fokus masofasi:



(2)
_yoki (3)
formula bilan ifodalanadi.