Biz klimat o’zgeriwin toqtata alamizba?

M.İ. Budiko paleoiqlimiy maǵliwmatlardi temperaturaniń házirgi ózgerisleri menen salistirip, 2025-2050-jillari yanvar nol izotermasi Evropada 1975-jildaǵiǵa qaraǵanda 10-15° arqaraqqa jiljiydi, dep esaplaydi. XXİ ásirdiń dáslepki 10 jilliqlarinda Rossiyaniń arqa-shiǵis bólimindegi temperatura sharayatlari házirde Orayliq Frantsiyadaǵiǵa, Batis Sibirdegi tábiyiy sharayitlar bolsa Polshaniń qubla bólimindegi sharayitlarǵa uqsas boladi. Eger XXI ásir ortalarinda CO2 niń atmosferadaǵi muǵdari shama menen 5 mln jil bolsa, iqlimniń giobal hám regional rekonstruktsiyasi tiykarinda Rossiya territoriyasinda 50° sh.k. dan arqa tárepte ortasha yanvar temperaturalari házirgige qaraǵanda 10-15°C, ortasha jilliq temperaturalar bolsa 5-8°C ǵa joqari boliwin kútiw múmkin. Kavkaz hám Orta Aziya aymaqlarinda ortasha yanvar temperaturalari házirgige qaraǵanda 5-7°C, ortasha jilliq temperaturalar bolsa 2-3°C ǵa joqari boladi. İqlim regionlariniń arqaǵa siljiwi esabina Orta Aziya aymaǵi ózgeriwsheń iǵalliqli subtropik regionǵa tiyisli boladi. Bunday isiwǵa baylanisli Qazaqistan hám Orta Aziyada puwlaniwshańliq artadi.

Tema: Íqlım qáliplesiwiniń tiykarǵı faktorları Reje:

• 1. Iqlimdi qáliplestiriwshi faktorlarǵa sipatlama.
• 2. Mezo hám mikro iqlim túsinigi.

Iqlimdi qáliplestiriwshi faktorlar deb, iqlim sistemasina sirtqi tásirdi belgilewshi hám iqlim sistemasiniń quram bólekleri arasinda tiykarǵi óz-ara tásirdiń fizikaliq mexanizmlerine aytiladi.

• Iqlimdi qáliplestiriwshi faktorlar deb, iqlim sistemasina sirtqi tásirdi belgilewshi hám iqlim sistemasiniń quram bólekleri arasinda tiykarǵi óz-ara tásirdiń fizikaliq mexanizmlerine aytiladi.
• Iqlim ózgeriwin belgilewshi barliq faktorlar tábiyiy hám antropogen (yaǵniy, insan xojaliq iskerligi menen baylanisli) faktorlarǵa bólinedi.
• Iqlimniń tábiyiy ózgeriwi 2 topar faktorlari menen belgilenedi:
• -iqlimniń qáliplesiwiniń sirtqi faktorlari.
• Bular iqlim sistemaǵa sirttan energetikaliq tásirler menen belgilenedi.
• - iqlimniń qáliplesiwiniń issiliq faktorlari. Bular iqlim sistemasiniń óz qásiyetin belgileydi.